Erzurum Güncel- BUGÜN tek parti iktidarı döneminde 11 Kasım 1942’de gayrimüslim azınlığa yönelik uygulanan ‘Varlık Vergisi’nin 69. yıldönümü. Türkiye’nin en büyük sanayi gruplarından Alarko Holding’in Yönetim Kurulu Başkanı İshak Alaton, CHP’li olan babası Hayim Alaton’un devletin ihanetine uğrayışını ve kırgınlığını anlattı. Babasından bugünkü para ile 800 milyon TL’ye yakın vergi istendiğini belirten İshak Alaton “CHP’den biri çıkıp da ‘Bizim parti hata etti; onlar adına özür diliyoruz’ demeyi akıl edemez mi? Bunu deseler ‘Hiç olmaz ise bu özür dilemek de bana yeterli diyeyim’ bari” diye konuştu. İki vergi dairesi ayrı ayrı para istedi İsmet İnönü döneminde çoğunluğu İstanbul’da yaşayan azınlıklardan istenen çok yüksek orandaki vergiyi ödeyemeyenlerin Erzurum Aşkale’de taş kırma cezası ile cezalandırıldığı “Varlık Vergisi” uygulamasının üzerinden 69 yıl geçti. 1942 yılında iş hayatına ve sermayeye yön veren azınlıkların ellerinden tüm mallarının gitmesi ve CHP’ye yakın kimselerin mallara yok pahasına sahip olmasına, vergiyi ödeyemeyenlerin sürgüne gönderilmesine neden olan Varlık Vergisi’nin mağdurlarından İshak Alaton, STAR’a konuştu. İplik tüccarı babası olan babası Hayim Alaton’a yan yana bulunan Hocapaşa ve Eminönü vergi dairelerinden 16 bin ve 64 bin TL’lik iki ayrı vergi ihbarnamesi geldiğini anlatan İshak Alaton şöyle konuştu: Bugünkü para ile 800 milyon lira “O zaman 15 yaşında idim. Babam iki tane vergi ihbarnamesi aldı. Biri 16 bin TL Hocapaşa Vergi Dairesi’nden, aynı gün de 64 bin TL’lik Eminönü Vergi Dairesinden. Yan yana iki vergi dairesi aynı gün iki ihbarname yolladı. Babam gidiyor defterdarlığa, memura ‘Bana iki tane geldi, ne yapayım’ diye soruyor. Memur, ‘Her ikisini de ödeyeceksin’ diyor. Babam da memura ‘Ama bir koyundan iki post çıkmaz’ diyor. Bu hangi ülkede görülür, bizim ülkede görülür. Bu kadar açık bir gaddarlık ancak bizim millete has bir uygulamadır. Tüm malvarlığı tek vergiye yetmedi O zaman babamın 4 katlı iş yeri vardı. İçerisi, İngiltere’den getirilmiş, Anadolu’ya gönderilmek üzere bekleyen kumaşlar ve ipliklerle doluydu. Babam vergiyi ödemek için hanı sattı, malları sattı, yetmedi evdeki eşyayı sattı. Hepsinin yekunu 16 bin TL’lik vergiyi bile karşılamadı. Babama yollanan verginin toplamı bugünün parası ile 800 milyon TL eder. Babamı Erzurum Aşkale’ye götürdüler. Aralık’ta gitti Aralık’ta geldi. Tam bir yıl kaldı. Oraya götürülüyorsunuz, günlük vergi borcunuzdan taş kırma ücreti olarak 1.5 lira kesiliyor. Babam hesap etti; 115 yıl çalışması lazımdı borcunu ödemek için.” İhanet etsem devlet yargılardı ama! Babasının koyu bir CHP’li olduğunu ve işini bırakarak akşamları Şişli’de CHP’li gençlere Fransızca öğrettiğini söyleyen İshak Alaton şöyle devam etti: İnönü ‘limon sattıracağım’ dedi “Babamın asıl felaketi şu oldu; CHP’li idi ve Şişli’de Fransızca dersi verirdi CHP’li gençlere. Partizandı. Atatürk’e müthiş saygısı vardı. 1938’de Atatürk ölünce partiden biraz soğumuştu. Varlık Vergisi ile öyle bir şok yaşadı ki, kendine gelemedi. ‘Neden silkelenip kendine gelmiyorsun’ dedim. Bana, ‘Ben devletime ihanet etse idim mahkemeye çıkarırlardı, idam edilirdim. Peki tersi olduysa devlet bana ihanet ettiyse ne olur’ diye sordu. Bir şey diyemedim. ‘Görüyorsun bir şey olmuyor o zaman. Devlet farkında bile değil’ dedi. Aslında kimsenin konuşmadığı bir şey var. İsmet İnönü bu vergiden birkaç ay önce Bursa’da nutuk patlatıyor. Birileri kalkıyor ‘Gayrimüslimleri ne yapacağız’ diyor İnönü de ‘Onlara İstanbul’un sokaklarında limon sattıracağım’ diyor. Bu İnönü’nün lafıdır. Bugün bir CHP’li kalkıp hata ettik demiyor. CHP’den biri çıkıp da ‘Bizim parti hata etti; onlar adına özür diliyoruz’ demeyi akıl edemez mi? Bunu deseler ‘Hiç olmaz ise bu özür dilemek de bana yeterli diyeyim’ bari...” Varlık Vergisi bana yapılmış bir jesttir İSHAK Alaton “Varlık Vergisi olmasaydı Alarko Holding olmazdı. Onun yerine İshak Alaton, babasının dükkanında iplik satardı. Hayırlı oldu. Varlık Vergisi bana yapılmış bir jesttir. Ama babamı çok kırdı ve iflas ettirdi” dedi. Bahane ‘fırsatçılığı’ engellemekti ama Varlık Vergisi, 11 Kasım 1942’de çıkarıldı. Hükümet gerekçesini “olağanüstü savaş koşullarının yarattığı yüksek kârlılığı vergilemek” olarak açıklasa da dönemin başbakanı Şükrü Saracoğlu, CHP Grup Toplantısında “Piyasamıza egemen olan yabancıları böylece ortadan kaldırarak, Türk piyasasını Türklerin eline vereceğiz” demişti. Bu yasa ile Gayrimüslimlerin birçok malına el konulmuştu. Bugün Haydarpaşa Garı’nda panel var Varlık Vergisi’nin 69. yılı nedeniyle sürgüne gönderilenlerin toplandığı Haydarpaşa Garı’nda panel yapılacak. İshak Alaton, Michail Vasiliadis, Prof. Dr. Serap Yazıcı ve Prof. Dr. Ergun Özbudun Varlık Vergisi’ni anlatacak. Erdinç Akkoyunlu/Star