Erzurum Güncel- Milyonlarca emeklinin yıllardır hayalini kurduğu '13. maaş' hayali sürüyor. Kamu bankalarıyla Çalışma Bakanlığı arasında promosyon görüşmeleri devam ederken, yapılan pazarlıklar emekli derneklerinden gelen talepler doğrultusunda sonuçlanırsa, emekliler yıl başına ortalama 900 liralık bir para alacak. Emeklilerin uzun zamandır beklediği ve 13. maaş olarak gördükleri promosyon konusunda umutlar tükenmiş değil. Dönemin Başbakanı şu anki Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın konuyla ilgili yayımladığı genelge sonrası emekliler maaşlarını ödeyen bankalardan emekli maaşlarının bu bankalara yatması karşılığı promosyon ödenmesini istemiş ve çalışmalar başlamıştı. GÖRÜŞMELER SÜRÜYOR Ancak kamu bankaları ile Çalışma Bakanlığı arasında yürütülen görüşmelerden herhangi bir sonuç çıkmamış ve emeklilerin beklentilerini karşılamaktan uzak rakamlar ödenmesi söz konusu olmuştu. Böyle olunca emeklilerin umutları tükenmiş ve konunun rafa kalktığı düşünülmüştü. Ancak konu rafa kalkmış değil ve kamu bankaları ile görüşmeler sürüyor. Emeklilere promosyon konusunda mutlu son yaklaşmış olabilir. Emeklilerin talep ettiği promosyon kamu bankalarının memurların maaş ödemeleri için verdikleri hakkın tıpatıp aynısı. Devlet memurlarına maaşının 3’te 2’si oranında promosyon maaşların ödendiği banka tarafından anlaşılan süreye orantılı olarak ödeniyor. Yani memurlar bankalardan maaşlarının ödenmesi karşılığında promosyon alabiliyorlar. Emekliler de emekli aylıklarını aldıkları bankalardan aynı oranda promosyon ödenmesini istiyorlar. Yani emeklilerin talep ettikleri promosyon hakkı çalışanlara ödenen promosyondan farklı değil. Bu nedenle bankaların bu konuda daha cesur adım atmaları ve çalışanlara maaş ödemeleri karşılığında verilen promosyonun emeklilerden esirgememeleri gerekir. ÖZEL BANKALAR TOPA GİRDİ Özel bankalar maaşlarını kamu bankalarından kendilerine getiren emeklilere çok büyük miktarlarda olmamakla birlikte kampanyalar dahilinde bazı ödemeler yapıyorlar. Dolayısıyla kamu bankalarının emekliye ödeyebilecekleri promosyon rakamında bu tehdidi de dikkate almaları gerekecek. Özel bankaların bu konudaki kampanyaları çeyrek altın veya bazı bankacılık işlemlerinde masraf muafiyetini kapsıyor. KAMU: ÇOK AZ KULLANIYORLAR Kamu bankalarının promosyonun düşük kalması konusundaki gerekçeleri emeklilerin maaşlarını uzunca bir süre bankada tutmamaları ve bunun yanında diğer bankacılık işlemlerini de çok sık gerçekleştirmemeleri. Fakat emeklilerin pek çoğu otomatik fatura ödemesi gibi bankacılık işlemlerini kullanıyor. Bunun dışında işlemleri kullanmamalarının önemli bir nedeni ay sonunu getirmekte zorlanmaları. Bu yüzden kamu bankalarının diğer bankacılık işlemlerinden ziyade emekli maaşlarının miktarı oranında bir promosyon vermesi yerinde olacaktır. Emeklilere ödenen emekli aylıkları hiç de azımsanacak bir rakam değil. HER YIL 120 MiLYAR TL Her ay en az 10 milyar TL emeklilere ödeniyor. PTT şubeleri ve bankalar tarafından paylaşılan bu rakam yıllık 120 milyar TL civarında. Bu paranın bankalar tarafından kullanılması ve emeklilere ödenmesi karşılığında mutlaka bir promosyon söz konusu olacaktır. Memurlara ödenen promosyonlarının maaşlarının 3’te 2’si civarında olduğunu düşünürsek emeklilere de ortalama 900 TL civarında bir promosyon ödnemesi söz konusu olabilir. Bunun her yıl ödenmesi ise bankaların itiraz ettiği bir nokta. Çalışanlara ödenen promosyon maaş ödemesini yapacağı süreye binaen oluyor. Dolayısıyla emeklilerin her yıl promosyon alması biraz düşük bir ihtimal olabilir. Hukuken bir engel yok Emekli dernekleri talepleri doğrultusunda Çalışma Bakanlığı ve hükümeti sıkıştırıyor. Kamu bankaları ile yapılan görüşmelerde önümüzdeki günlerde olumlu gelişmeler olursa emeklinin promosyon hayali gerçek olabilir. Hukuken promosyonun önünde herhangi bir engel yok. Çalışma Bakanlığı ve kamu bankaları arasında bu yönde imzalanacak bir protokolle emekliler promosyona kavuşabilir. 30 yıldan fazla çalışan memur eksik yatan ikramiyesini nasıl alır? 15.12.2014 tarihinden sonra emekli olan memur, çalıştığı yıl oranında ikramiye alıyor. Bundan önce emekliye ayrılan ise isterse 40 yıl çalışsın en fazla 30 yıllık ikramiyeye hak kazanıyordu. Emekli olan kişinin kaybolan yılların ikramiyesini alabilmesi için önce SGK'ya ardından da İdare Mahkemesi'ne başvurması şart. Bu köşeden daha önce duyurduğumuz gibi Anayasa Mahkemesi 30 yılın üzerinde hizmetleri bulunan devlet memurlarına emekli ikramiyesinin 30 yıl üzerinden ödenmesi konusundaki maddeyi iptal etmişti. Karar 7 Ocak 2015’te Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Dolayısıyla 15.12.2014 tarihinden sonra emekli olan ve kendisine 15.01.2015 tarihinden itibaren emekli aylığı ve ikramiyesi ödenen kişiler bu haktan yararlanmaya başlayabildiler. Eskiler için de geçerli mi? Ancak bu tarihten önce emekli olmuş kişilerin 30 yılın üzerindeki çalışmaları karşılığında ikramiye almaları mümkün olmamıştı. Hal böyle olunca geçmiş dönemde 30 yılın üzerinde hizmetleri bulunan memurlar bu haktan kendilerinin de yararlanıp yararlanamayacağı konusunda sorular sormaya başladılar. Dava açmak gerekiyor Anayasa Mahkemesi'nin bu kararının otomatik olarak geriye yürümesi mümkün değil. Yani 15.12.2014 tarihinden önce emekli olanlar doğrudan 30 yılın üzeri hizmetleri için ikramiyelerinin ödenmesini doğrudan talep edemeyeceklerdir. Bu durumdaki kişilerin önce SGK’ya başvurmaları daha sonra İdare Mahkemesi'nde dava açmaları gerekecek. Bu noktada önemli olan SGK’ya başvurduktan sonra İdare Mahkemesi'ne dava açmak için gerekli süreye uymak. Bu süre kaçırılırsa dava açma hakkı kaybediliyor. ÖNCE SGK'YA GİDİLECEK 30 yılı aşkın hizmeti olup geçmişte yalnızca 30 yıllık hizmeti karşılığı emekli ikramiyesi almış kişilerin öncelikle örneğini verdiğimiz dilekçeyle SGK’ya başvurmaları gerekiyor. SGK bu kişilere maddenin geriye dönük olarak yürümeyeceği gerekçesiyle ret cevabı veriyor. Bu cevabın alınması konunun İdare Mahkemesi'ne taşınması için gerekli. 60 GÜN İÇİNDE OLMALI Cevabı alan kişinin cevabın tebliğ edildiği tarihten itibaren 60 gün içerisinde İdare Mahkemesi'nde dava açması gerekiyor. SGK’nın cevap vermemesi halinde de dava için 60 günlük süreye uyulması gerekiyor. Bu kez İdare Mahkemesi'ne dava açma süresi SGK’nın cevap verme süresi olan 60 günlük sürenin dolmasıyla başlıyor. Alacağınız ikramiyeyi doğru hesaplayın Konuyla ilgili dava açmak isteyen emeklilerin dikkat etmesi gereken çok önemli bir nokta var. 30 yılın üzeri çalışması olarak emekli olanların emekli ikramiyeleri emekli oldukları tarihte doğmuş bir hak olduğu için o dönem 30 yılın üzerindeki hizmetleri için ikramiye ödenseydi ne kadar para alacakları hesaplanarak dava açılması gerekiyor. İdare Mahkemeleri emekli ikramiyesini emekli olunan tarihte doğan bir hak olarak değerlendirdiği için böyle bir durum söz konusu. Dolayısıyla 2000’de emekli olan bir kişinin 31 yıllık hizmeti varsa, o tarihte 31 yıllık hizmet için emekli ikramiyesi ne kadar ödenecekse, davaya konu alacak da o kadar olacak. Yani önce bu hesabı yaparak dava sonucu alabilecekleri rakamı bilmeleri ve daha sonrasında dava açmaları yerinde olur. MASRAFLARI UNUTMAYIN İdare Mahkemesi’nin vereceği karar bireysel olarak emeklilerin sorunlarını çözecektir. Dolayısıyla bu durumdaki kişilerin tek tek dava açmaları gerekir. Kararların gelmesinin ardından SGK bir toplu işleme gerek görebilir. İdare Mahkemeleri'nin geçmiş kararları memurları umutlandırır nitelikte. Ancak unutmamak gerekir ki, davanın kaybedilmesi halinde dava masraflarına katlanılması söz konusu olacaktır.