Erzurum Güncel- Çoruh Vadisi’nde yapılan Deriner Barajı’yla Kültür ve Turizm Bakanlığı ’nca tescillenmiş Selçuklu ve Saltuklu dönemlerine ait tarihi eserler, Devlet Su İşleri (DSİ) Bölge Müdürlüğü’nce restore edildikten sonra baraj sularına gömüldü. Saltuklu dönemine ait sular altında kalacak olan tarihi kümbetlerden biri ise hâlâ restore ediliyor. Ancak restorasyon tarihi eseri çimentoyla sıvama yöntemiyle yapılıyor. Artvinli aktivistler suçlu gördükleri devlet yetkililerinin ismimlerinin yer aldığı bir mektubu kümbetin bahçesine gömdü. Bölgede yapılacak HES projesi kapsamında 1996’da Deriner Barajı’nın temeli atıldı. Hal böyle olunca Çoruh Vadisi’nde bulunan Saltuklu dönemine ait iki kümbet, Selçuklulara ait Ferhatlı Köprüsü ile Berta Köprüsü’nün varlığı tehlikeye girdi. Su altında kalacak olan eserlerin kurtarılması için Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca çeşitli üniversitelerde görev alan uzmanlardan oluşan ‘Bilim Komisyonu’ oluşturuldu. Kaderine terk edildi Su altında kalacak olan Berta ve Ferhatlı Köprüsü ile kümbetlerin başka yere taşınması kararı beklenirken, komisyon, 10 Aralık 2010’da eserlerin belgesellerinin ve 1/20 ölçekli maketlerinin yapılması kararını aldı. Belgesel ve maketleri yapılan tarihi eserler 249 metre yüksekliğe sahip Deriner Barajı’nın sularına gömülmek için kaderine terk edildi. Baraj yapımı sırasında zarar gören tarihi Berta ve Ferhatlı Köprüsü, 26. DSİ Bölge Müdürlüğü tarafından Temmuz 2012 yılında restore edildi. Bundan iki ay sonraysa köprüler, dünyanın 3. büyük barajı olan Deriner Barajı’yla sularının yükselmesiyle baraj suyunun altında kaldı. Niye taşımadılar? Bölge halkı restorasyona harcanan parayla köprünün başka yere taşınabileceğini, sular altında kalacak köprü için onarma parası harcanmasına tepki gösterdi. Artvinli aktivist Sami Özçelik şöyle dedi: ‘’Baraja karşı değiliz. Ama tarihi eserlerin yok olmasını istemiyoruz. Eserlerin başka yerlere taşınması taleplerimizi ilettik. Onlar tarihi eserlerin yerinde korunmasını kararını aldı. Daha sonra Berta köprüsü onarılınca biz tarihi eserlerin kurtulacağını zannettik. Ancak eylülde baraj sularının yükselmesiyle köprü tamamen suyun altında kaldı. Restorasyona harcadıkları para da boşuna gitti. Maden imkanlar vardı neden köprüyü taşımadılar.” Geleceğe mektup! Aşağıda ismi olanlardan şikâyetçiyiz Sular altında kalan tarihi eserlerin kurtarılması için mücadale eden aktivistler ilginç bir eyleme imza attı. Aktivistler önce, tarihi eserlerin nasıl sular altında kaldığını ve eserlerin başka yere taşınması için verdikleri mücadeleyi anlatan bir şikâyet mektubu yazdı. Bahçeye gömülü mektup ‘Sevgili Türbe, sevgili gelecek’ sözleriyle başlayan mektupta, ‘‘Seni suların altında bırakan ve boğulmana neden olan makamlar ve bu makamları işgal edenlerin isimlerini aşağıya yazıyorum. Bu makamlar ve kişiler, senin boğulmandan 1.dereceden sorumludurlar. Bu kişileri ve makamları sana ve geleceğe şikâyet ediyorum’’ ifadelerine yer verildi. Sular altında kalan tarihi eserlerin kurtarılması için gerekli ilgiliyi göstermeyen 27 kişi ve kurumun adının yer aldığı mektubun, birinci sırasında Başbakan Recep Tayip Erdoğan yer alırken listenin ikinci sırasında Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay ’ın isimleri konuldu. Mektup sular altında kalan ‘Aşağı zeytinlik kümbeti’nin bahçesine gömüldü. Doğa fotoğrafçısı Tekin Üstündağ mektubu ‘gelecekte’ tarihi eserleri gün yüzüne çıkartacak insanlar tarafından okunması için yazdıklarını ve bahçeye gömdüklerini anlattı. Tarihi kümbete çimentolu koruma! Saltuklulara ait bin yıllık geçmişe sahip ‘Aşağı Zeytinlik Kümbeti’ hiçbir koruma önlemi alınmadan sular altında kalırken, ‘Yukarı Zeytinlik kümbeti’nde restorasyon rezaleti yaşanıyor. Bir usta ve iki işçi tarihi kümbeti çimentoyla sıvıyor. Kümbetin bir ay içinde sular altında kalcak olması da ayrı komedi. Valilik ve DSİ, restorasyon ihalesinin kaç liraya hangi firmaya verildiğini açıklamıyor.