Erzurum Güncel- Siber Güvenlik Teknolojileri Derneği Başkanı Vahap Eren, geçtiğimiz günlerde tüm ülkede yaşanan elektrik kesintilerine ilişkin, güvenlik açıklarını bazı odakların satın alarak sistemleri bozma girişiminde bulunmuş olabileceklerini belirterek, “Bu girişim deneme olabilir. Seçimlere yakın sürekli kullanılarak hükümet yıpratılmak istenebilir” dedi. Siber Güvenlik Teknolojileri Derneği Başkanı Vahap Eren, “Sıfır gün (0Day) güvenlik açıklarından faydalanarak bir elektrik kesintisi olmuş olabilir. Bu açıklar herkesin bilmediği açıklar. Bu güvenlik açıklarını kötü amaçları için kullanmak isteyen bazı odaklar satın alarak, sistemleri bozma girişiminde bulunmuş olabilirler. Bu exploitle ilgili scada sistemlerine saldırıda bulunulabilir. İlgili güvenlik açığı düzeltilmezse bu kesintiler sürekli olarak sağlanabilir. Bu nedenle ilgili zafiyetin oluşturmuş olabileceği bu güvenlik açığının düzeltilmesi gerekebilir. Bu girişim deneme olabilir. Seçimlere yakın sürekli kullanılarak hükümet yıpratılmak istenebilir. Şuan bu zafiyetin test edildiğini düşünmekteyiz. Bu nedenle siber saldırı ihtimalini göz önünde bulundurarak, bu hususta uzmanlaşmış bilgi güvenliği dernekleri ve akademisyenlerle ortak bir paydada buluşmak suretiyle hızlı hareket edilmesi gerektiği düşüncesindeyiz. Ayrıca scada sistemlerine uzaktan erişim mümkündür. Zira bu tür sistemler zaten bir otomasyon kanalı ile kontrol edilmektedir. Bunun yanı sıra bu güvenlik açığı scada sistemindeki bir zafiyet de olmayabilir. Bu tür sistemlerin kontrolünü sağlayan diğer data servislerine ulaşılması halinde de scada sistemlerine erişim sağlanabilir” dedi. İŞTE O İL Türkiye genelinde meydana gelen elektrik kesintisinin arkasından Adana çıktı. Aşırı yükleme yapınca şebeke hatları kendini kapattı. Şehirdeki arz fazlası sisteme aşırı yükleme yapınca şebeke hatları kendini kapattı Türkiye'de meydana gelen elektrik kesintisinin nedeniyle ilgili çalışmalarda önemli mesafe katedildi. Çalışmalar Adana çevresindeki hidroelektrik santraller üzerinde yoğunlaştı. Yapılan incelemeler sonucunda Adana bölgesinde bulunan ve suyla elektrik üreten hidroelektrik santrallerinin arzında fazlalık tespit edildi. SABOTAJ DA İNCELENDİ Buna göre arıza yaşanmadan önce Adana bölgesindeki hidroelektrik santraller 5 bin 100 megawatlık (MW) üretim yaptı. Ancak kullanım 2 bin 500 MW'ta kaldı. Türkiye genelindeki elektrik sistemi birbirine entegre olduğu için fazla gelen 2 bin 600 Mw elektrik sisteme verildi. Aşırı yükleme üzerine, doğudaki şebeke hatları kendini otomatik olarak kapattı. Bu hatlar kapanınca elektrik sisteminde 3 bin MW'lık bir enerji açığı ortaya çıktı. Batıdaki sistem, frekansı dengede tutabilmek ve bu açığı kapatmak için yüklendi. Sistem bunu kaldıramadı ve domino etkisiyle çöküş 45 ile yayıldı. Sabotaj ve siber saldırı dahil diğer ihtimaller de araştırılmasına rağmen, incelemeleri yapan uzmanlar, soruna Adana çevresindeki ani arz fazlalığının, "en kuvvetli ihtimal" olarak belirledi. 45 YILDIR GÖRÜLMEDİ Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) Genel Müdürü Kemal Yıldır ise "45 yıldır bu büyüklükte bir olay görülmediğini" belirterek, "Türkiye'de son dönemde birçok yere saldırı var. Bu kapsamda sisteme bir saldırı ihtimali de değerlendiriliyor. 40-45 yıldır böyle bir olayla karşılaşılmamış" dedi. Yıldır şöyle devam etti: "Adana bölgesinde hidroelektrik santrallerde üretim lehine bir fazlalık olduğu doğru. Arızanın yaşandığı zamanda Güneydoğu'daki sistem, kendini koruma altına almak, üretim- tüketim dengesini korumak için operasyona giriyor. Sistem o anda batıdan kopmuş. Jeneratörler de kendini arızadan korumak için kapatıyor. Kopmadan sonra üretim eksikliğini kapatmak için aniden yükleme olduğunu belirledik. Bir anda üretim fazlalığı frekans değerinin üstüne çıkıyor ve sistem darbe alıyor." DOMİNO ETKİSİ YARATIYOR Sistemdeki domino etkisi konusunda şüpheler Adana çevresi üzerinde yoğunlaşırken, kesin sonuç için bir süre daha çalışılacağı ifade edildi. Türkiye'nin de bağlı olduğu Avrupa'daki elektrik sisteminde, Portekiz'in Atlas Okyanusu kıyılarından, Borçka'daki santrale kadar dakikada 3 bin devir hızını sağlaması gerekiyor. Sistem bütün olduğu için frekans bozulduğunda sorunlar ve kesintiler başlıyor. 400 KW akıma sahip yüksek gerilim hatları, 150 KW akımlı diğer hatları ve 31 KW akımlı şehir hatlarını zincirleme etkiliyor. SABAH