Erzurum Güncel- Türkiye, 42 yıl önce bugün tarihinin en kara günlerinden birine uyandı. Saatler 04.00'ü gösterdiğinde radyodan tüm ülkede demokrasinin askıya alındığı duyuruldu. Bu duyuru, ülkede uzun yıllar sürecek travmaların da başlangıcı oldu.

Dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren imzalı Milli Güvenlik Konseyi ‘bir numaralı’ bildirisi okundu ve 12 Eylül darbesiyle tüm ülkenin gidişatını değiştirecek kararlar işleyişe koyuldu. Bu darbeyle birlikte yüzlerce insan işkence görecek, idam edilenler olacak ve binlerce kişi de fişlenecekti. Evren, yaşı 17 olduğu için asılması mümkün olmayan Erdal Eren hakkında “Asmayalım da besleyelim mi?” diyecekti ve Erdal Eren idam edilecekti.

Sıkıyönetimin ilk işi Meclis’i işlevsiz hale getirmek oldu. Süleyman Demirel’in başbakanı olduğu hükümet görevden alındı, siyasi partiler lağvedildi, 1961 Anayasası ise uygulamadan kaldırıldı. Siyasi parti liderleri evlerinden gözaltına alındı, sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Sokaklarda yalnızca postal sesleri duyuluyordu.

Asker ve polis evlere peş peşe baskınlar düzenliyor, çok sayıda insan gözaltına alınıyordu. Yıllar sonra gazeteci Mehmet Ali Birand’ın 32. Gün belgeselinde konuşan Kenan Evren tutuklanan sayısının çok yüksek oluşunu şu cümlelerle açıklayacaktı:

Sıkıyönetim komutanları cezaevi haline getirdi bütün kışlaları. Ne yapsınlar? O kadar çok ki tutuklanan. Binlerle… Selimiye Kışlası cezaevi oldu. İstanbul'da. En çok da orada tabii. Ve hemen cezaevleri yapımına başladık. Modern cezaevleri yapımına başladık. Ben Diyarbakır Cezaevi’ni hemen, bir an evvel yetiştirin dedik. O yapıldı.

Resmi rakamlara göre ülke genelinde 650 bin kişi gözaltına alındı, 230 bin kişi yargılandı, 7 binden fazla kişi için idam cezası istendi, 517 kişi ölüm cezasına çarptırıldı, 50 kişi ise idam edildi. 14 bin kişi vatandaşlıktan atılırken 30 bin kişi de işten çıkarıldı. Bu demokrasiyi ortadan kaldıran uygulamalardan gazeteciler de nasibini aldı. Onlarca gazeteci hakkında uzun yıllara varan hapis cezaları istendi.

1961 Anayasası’nın ortadan kaldırılmasının ardından takvim yaprakları 1982 yılını gösterdiğinde yeni bir Anayasa için sandık başına gidildi. Ülkede hak ve yasakları belirleyecek referanduma gidilirken demokrasi askıya alındığı için sıkıyönetimin fikirlerine karşı kampanya yürütmek ise neredeyse imkansızdı. Bu sırada Kenan Evren ise yeni Anayasayı tanıtmak için yurt gezilerine çıkmıştı. Anayasa’nın kabul edilmesi için kampanyalar yürütüyor, halktan çatışma ortamını işaret ederek hazırladıkları yasayı kabul etmelerini istiyordu.

7 Kasım 1982 Pazar günü yapılan halk oylaması ile 1982 Anayasası yüzde 8,63 ‘hayır’ oyuna karşılık yüzde 91,37 ‘evet’ oyuyla kabul edildi. Kenan Evren 7. Cumhurbaşkanı oldu.

Referandumdan bir yıl sonra ise halk yeniden sandık başına gitti. Siyasi partilerin yeniden kurulmasına izin verilmişti ancak kapatılan partilerin ve yasaklı siyasetçilerin seçimlere yeniden katılması engellenmişti. 6 Kasım 1983’te yapılan genel seçimlerden Turgut Özal’ın kurduğu Anavatan Partisi birinci parti olarak çıktı. Halkçı Parti ikinci ve Milliyetçi Demokrasi Partisi ise seçimlerde en çok oy alan üçüncü parti oldu. Anavatan Partisi 1983 yılından 1991 yılına kadar kesintisiz olarak iktidarda kaldı.

KAYNAK: halktv.com.tr