Erzurum Güncel-Atatürk üniversitesi Coğrafya Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Cemal Sevindi, Erzurum’da kuş ve kelebek türleriyle ilgili yaptıkları araştırmalarla ilgili düzenli olarak yürütülen ve il geneline yayılan saha çalışmaları ile Türkiye’deki kuş türlerinin yüzde 75’ini, kelebek türlerinin de yüzde 53’ünü Erzurum’un barındırdığı belirterek, “Erzurum bu özelliğiyle tek başına İngiltere, Portekiz, Norveç, Romanya, İsviçre, Polonya, İrlanda, Belarus, Slovenya, İsveç, Finlandiya gibi Avrupa ülkelerinde daha fazla türe sahiptir. Özellikle güney ilçelerimizdeki çalışmaların tamamlanması durumunda tür sayısının 250’yi aşması beklenmektedir” dedi. GÖRSEL ÇEKİCİLİKLERİYLE TURİZM FALİYETLERİNE KONU OLURLAR Kelebeklerin, hayvanlar alemi içerisindeki en narin canlılardan biri olduğuna dikkat çeken Sevindi, “Böceklerin, pul kanatlılar (Lepideoptera) takımı altında sınıflandırılan kelebekler, bitkilerde tozlaşmayı sağlamaları, çeşitli zararlılarla mücadele etmeleri ve diğer türler için besin kaynağı olmaları nedeniyle ekosistem içerisinde önemli bir yere sahiptirler. Ayrıca doğal çevrede meydana gelen değişimlere hızlı tepki vermeleri nedeniyle, ekolojik bozulmaların tespitine yardımcı oldukları gibi, görsel çekicilikleriyle de turizm faaliyetlerine konu olurlar.” dedi TÜRKİYE, TEK BAŞINA KITADAKİ KELEBEK VARLIĞININ YÜZDE 79’UNU BARINDIRIYOR Doğa Koruma Merkezi kayıtlarına göre Türkiye’de tespit edilmiş kelebek tür sayısı, 45’i endemik olmak üzere 381 kadar. Bu sayı, tüm Avrupa ülkeleri dahilinde 482’yi buluyor. Türkiye, tek başına kıtadaki kelebek varlığının yüzde 79’unu barındırıyor. Mevcut çeşitliliğin, ülke geneline düzenli dağılış göstermediğini, bazı yoğunlaşma alanlarının dikkat çektiğini dile getiren Sevindi, konuşmasını şöyle sürdürdü: “Özellikle Doğu Anadolu Bölgesi’nin Erzurum-Kars Bölümü ile Karadeniz Bölgesi’nin Doğu Karadeniz Bölümü, Türkiye’nin olduğu kadar, Avrupa’nın da en önemli kelebek yaşam alanları durumundadır. Erzurum-Kars Bölümü’nde Erzurum, Doğu Karadeniz Bölümünde ise Artvin, ülkemizdeki kelebek türlerinin yaklaşık yüzde 60-70’ini barındırmaları nedeniyle öne çıkan illerdir.” ERZURUM KELEBEK ÇEŞİTLİLİĞİ AÇISINDAN ÖNEMLİ BİR AVANTAJA SAHİP Erzurum’un 25 bin 66 km²’lik geniş bir yüzölçümüne sahip olması, Erzurum-Kars Bölümü, Yukarı Murat-Van Bölümü ve Doğu Karadeniz Bölümü’nde toprakları bulunması nedeniyle kelebek çeşitliliği açısından önemli bir avantaja sahip olduğunu belirten Sevindi, Bu avantajın mevcut potansiyelin belirlenmesine yönelik çalışmalar yapılmasını, korumaya yönelik tedbirlerin belirlenmesini ve yörenin tanıtımının yapılmasını zorunlu hale getirdiğine vurgu yaptı. ERZURUM, AVRUPA ÜLKELERİNDE DAHA FAZLA TÜRE SAHİPTİR Erzurum ovasında 230, il genelinde ise 358 kuş türü tespit edildiğini belirten Sevindi, 2012’de de 207 kelebek türünün listelenerek fotoğraflandığını söyledi. Bu anlamda yaptıkları araştırmayla ilgili bilgi veren Sevindi, Türkiye’deki kuş türlerinin yüzde 75’inin ve kelebek türlerinin yüzde 58’inin Erzurum’un barındırdığını dile getirdi. Sevindi, “Erzurum Ovası sulak alanlarında barınan kuşların izlenmesine yönelik olarak 2005 yılında başlayan ve Naci Eyyüpoğlu, Emre Bayraktar, Alper Aykaç, Murat Özer’le beraber yürüttüğümüz çalışmalarda, sahanın zengin biyo çeşitliliği nedeniyle 2006 yılında Erzurum İlinin tamamına yayılmıştır. 2009 yılında ilimizdeki kelebek türlerinin, 2012 yılında ise bitki türlerinin tespiti ve haritalanmasına başlanmıştır. Bu çalışmalar kapsamında 21.04.2013 tarihi itibarıyla Erzurum Ovası’nda 230, Erzurum İli genelinde ise 358 kuş türü tespit edilerek fotoğraflanmıştır. İlimizde ayrıca 28.08.2012 tarihi itibarıyla 207 kelebek türü listelenerek fotoğraflanmıştır. Düzenli olarak yürütülen ve il geneline yayılan bu saha çalışmaları ile Türkiye’deki kuş türlerinin yüzde 75’inin ve kelebek türlerinin ise yüzde 53’ünü Erzurum’da barındırdığı belirlenmiştir. Erzurum bu özelliğiyle tek başına İngiltere, Portekiz, Norveç, Romanya, İsviçre, Polonya, İrlanda, Belarus, Slovenya, İsveç, Finlandiya gibi Avrupa ülkelerinde daha fazla türe sahiptir. Özellikle güney ilçelerimizdeki çalışmaların tamamlanması durumunda tür sayısının 250’yi aşması beklenmektedir.”dedi. KELEBEK ALANLARI KORUMA ALTINA ALINARAK, EKO TURİZME AÇILMALIDIR “Kelebeklerle alakalı biyo coğrafya çalışmasında, Erzurum İli yönetim bölgesindeki 18 ilçenin kelebek türleri, endemik türleri ve endemiğe yakın türleri listelenmektedir.” Diyerek çalışma hakkında bilgiler vermeye devam eden Sevindi, “İlimizdeki kelebekler ayrıca küresel kırmızı liste statüsüne, bölgesel kırmızı liste statüsüne ve nadir bulunma durumuna göre de üç gruba ayrılarak değerlendirilmektedir. Saha çalışmalarında kelebek türleri ve yaşam alanları; konum bilgileriyle kaydedilmekte, bu bilgiler coğrafi bilgi sistemleri laboratuvarlarımızda sayısal haritalar üzerinde aktarılmaktadır. Bu güne kadar kelebek zenginliğiyle tanınan Palandöken Dağları, İspir ve Uzundere dışında; Şenkaya, Oltu, Aşkale, Horasan ve Hınıs ilçelerinde henüz tanınmayan ve Öncelikli Kelebek Alanları (ÖKEA)özellikleri taşıyan 12 adet alan belirlenmiştir. Mevcut kelebek alanlarımız koruma altına alınması gerekmekte olup, nadir ve endemik türleri nedeniyle söz konusu alanların eko turizme açılması mümkündür. Çalışma grubumuz 2013 yılı Mayıs ayı içerisinde, projenin tanıtımına büyük destek veren Erzurum İl Özel İdaresi ile birlikte kelebek fotoğrafları sergisi düzenleyerek araştırmanın sonuçlarını tanıtacaktır.” ERZURUM’DA KELEBEK KAÇAKÇILIĞI Kelebek kaçakçılığıyla ilgilide açıklamalarda bulunan Sevindi, “Kelebeklerin ticari ya da başka amaçlarla toplanması yasal mevzuatımıza suç olup, bilimsel amaçlı çalışmalar izne tabiidir. Ticari amaçlı toplanan kelebekler, türün yaygınlık derecesine göre değer kazanmakta ve çoğunlukla koleksiyonerlere bazen de dünyanın farklı yerlerindeki tabiat müzelerine satılmaktadır.” Dedi.