Erzurum Güncel- 40 yıl önce vatani görevini yaptığı tarihi kışlayı ziyaret eden Bursalı Süleyman Onaran, gördükleri karşısında gözyaşlarını tutamadı. Tabya da en azından Türk Bayrağı’nın dalgalanmasını isteyen Onaran, “Erzurumlu ecdadın yadigârına sahip çıksın, burası geçmişte ikinci Çanakkale’dir” dedi.

Tevhid Furkan NEHRİ-PUSULA

Tarihte birçok kez Rus saldırılarına maruz kalan Erzurum’da şehrin giriş noktalarındaki stratejik alanlara 23 tabya inşa edildi. 2. Abdulhamit döneminde inşa edilen tabyalarda Osmanlı Askerleri, yıllarca vatanın doğu kapısını saldırılara karşı savundu. Osmanlı döneminin askeri kışlaları olan tabyalar, Cumhuriyet döneminde Kültür ve Turizm Bakanlığına devredildi.

Erzurum’da Tortum yolu üzerinde 2. Abdulhamit döneminde Karagöbek Tabyaya destek olarak Şahap Paşa tarafından Gürcüboğazı’na inşa edilen tabyaya, Şahap Paşa Tabyası ismi verildi. Birçok Rus saldırılarında önemli rol üstlenen tarihi tabya, savaşların sona ermesinin ardından Cumhuriyetin ilk yıllarında Genel Kurmay Başkanlığı’na devredildi. 51. Piyade 4. Topçu Taburu olarak askeri amaçlı kullanılan tabya, 1992 yılında boşaltılarak Kültür ve Turizm Bakanlığına devredildi.  

Askeriye çıktı, hayvanların dinlenme yeri oldu

1992 yılında askeriyenin tabyayı terk etmesi sonrası tarihte bir çok acıya şahitlik eden, duvarlarının dibinde yüzlerce Mehmetçiğin defnedildiği mekan, kaderine terk edildi. Osmanlı’nın Rus askerlerine karşı mücadele edebilmesi amacıyla yaptıkları birçok tabyanın kaderi gibi Şahap Paşa Tabyası da definecilerden nasibini aldı. Civar köylerde besicilik  yapanların hayvanlarını dinlendirdikleri yer olarak kalan tarihi mekanın içler acısı durumuna 1983 yılında tabyada askerlik yapan Süleyman Onaran isyan etti.

Tabyanın hali içimi yakıyor!

1983-1984 yılları arasında Şahap Paşa Kışlasının 51. Tümen 4. Piyade Taburu olarak kullanıldığı dönemde vatani görevini yapan Bursalı Süleyman Onaran, her yıl ziyaret ettiği tabyanın turizme kazandırılması için devre arkadaşları ile birlikte mücadele veriyor.

Birlikte nöbet tuttukları silah arkadaşlarıyla yıllardır mücadele verdiklerini anlatan Onaran, “Ben 40 yıl önce Erzurum’da askerlik yaptım. Şahap Paşa Kışlası, bizim askerlik yaptığımız yıllarda askeriyeye ait bir tabur komutanlığıydı. Orada askerlik yaparken, o tabyaların ruhunu her zaman hissettik. Komutanlarımız bizlere sürekli buralarda verdiğimiz şehitleri anlatırlardı. Civar köylüler, elleriyle mezar yerlerini gösterirlerdi” dedi.

Her geldiğinde gördüğü manzara karşısında kahrolduğunu dile getiren Onaran, “ Yıllar sonra askerlik yaptığımız yerin Kültür ve Turizm İl Müdürlüğüne tahsis edildiğini öğrendim. Hala görüştüğümüz askerlik arkadaşlarımın bazıları ile Erzurum’a zaman zaman seyahat planlayarak tabyaya gidiyoruz. Gördüğümüz manzara karşısında çok üzülüyoruz. Bizim üzerinde durmaya kıyamadığımız, her anında içimizin ürperdiği o ecdat yadigârı, adeta hayvanların beslenme yeri olmuş. Defineciler tabyayı mahvetmiş. Her geldiğimizde dile getirdik. Her gördüğümde biraz daha kötü bir hale giriyor, içimiz yanıyor” diye konuştu.  

Ecdat yadigârına sahip çıkın!

Erzurumlu Dadaşların Şahap Paşa Tabyasına sahip çıkmasını isteyen Bursalı Süleyman Onaran,“Bu cennet vatan hepimizin. Ecdat yadigarı bu mekanlar hepimizin. Erzurum’da böylesi bir mekanın bu hale gelmemesi için çok çabalar gösterdik. Elimizden geleni yaptık. Orada bizim dedelerimiz, bu vatan için şehit oldular. Oralarda kazı çalışmaları yapılsa belki binlerce askerin mezarı çıkar. Biz her geldiğimizde içimiz parçalanıyor. Hiç olmazsa o mezarların hatırına, orada bir bayrak dalgalansın. Bu eserlerin ruhunu gelecek nesillere aktarmak hepimizin boynunun borcu. Erzurum halkı bu tabyaları nasıl kullanabilir, bu tehlikelerden nasıl koruyabilir bunun üzerinde birleşmeli. Ben birçok sivil toplum kuruluşuna da bu durumu arz ettim ama maalesef bir sonuç çıkmadı. Şehre gelirken Yakutiye Belediyesi’nin çok güzel hizmetleri gözüme çarptı. En azından belediye etrafını tel örgüler ile çevirse, şehitliğin yerini koruma altına alsa daha az tahrip edilir” ifadelerini kullandı.

Aziziye ve Mecidiye dışında tüm tabyalar kaderlerine terk edildi

Erzurum’da 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşlarında Rusların Doğu Anadolu Bölgesine saldırılarını korumak amacıyla şehrin stratejik birçok noktasına tabyalar inşa edildi. İçlerinde askeri kışla, barınak, cephanelik, depo, revir gibi alanların bulunduğu Tabyalar, savaşların en önemli unsurları oldu. Özel tasarımlarıyla düşman saldırılarından en iyi şekilde korunmak için inşa edilen 22 tabyadan birçoğu kaderine terk edildi. Tabyalardan sadece Aziziye ve Mecidiye Tabyaları uzun uğraşlar sonucu koruma altına alındı. Tabyalarda tespit edilemeyen birçok şehitliğin olduğu, savaş zamanında şehit olan askerlerin neredeyse tamamının tabyalara veya tabya önlerindeki alanlara defnedildikleri de tarihi kaynaklarda yer alıyor.