Erzurum Güncel- Osmanlı İmparatorluğu döneminde dönemi’nde Suriye’den (Şam) dan Cafer Ağa isimli aile büyükleri ile kardeşleri Hasan ve Hüseyin ağa önce Diyarbakır’a sonra da Yukarı söylemeze göç etmişlerdir.Hatta o dönemde Cafer Ağa Osmanlı devletinde Hınıs ta memur olarakta görev yapmıştır.Cafer ağanın Kuluhan bey isimli yiğit bir oğlu bulunmaktadır.Kuluhan bey II Abdülhamit zamanında Hamidiye alaylarına komutanlık yapmış, üstün başarılarından dolayı Padişah tarafından saraya davet edilmiş, kendisine altın mı ,toprak mı yoksa başka bir şey mi istersin diye sorulmuştur. İleri görüşlü olan Kuluhan Bey yaptığı vazifenin vatanın bütünlüğü ve bekası için yaptığını bunun için bir karşılık alacaksa eğer köyüne (Karayazı - Söylemez)bir OKUL ve CAMİ yapılmasını ister.Padişah dileğini yerine getirir. Öyle ki uzun bir süre misafir edildiği saraydan çıkıp köyüne gitmeden okul ve cami yapılmıştır.O kadar mutludur ki ellerini açıp Allaha dua eder.Yapılan okulun üzerinde bu gün halen padişah mührü bulunmaktadır.İki adet çocuğu vardır.Bunlar Ali Haydar bey ve Muhyettin beydir.Askeri tecrübeleri ve sevgisi olan Kuluhan Bey çocuklarını da asker olmaları için Harbiye okuluna gönderir.Çocukları askerde başarı gösterip yüzbaşı olarak terhis olurlar.Muhyettin bey dönüş yolunda Erzurum’da Kars kapısında hastalanır ve vefat eder.Ali Haydar bey ise Kazım KARABEKİR ‘in yakın silah arkadaşı olarak pek çok savaşlarda bulunmuş.En son doğu cephesinde mücadele ederken savaşın son günü başından vurularak şehit edilir.Bu duruma tüm silah arkadaşları çok üzülmüştür.Hasankale’de Devlet töreni yapılır ve bu gün Al Bayrakla dalgalanan şehitliğine defin edilir. Yörede pek çok efsane ve hikâyeler mevcuttur. Bunlardan biride Yiğitliğin hikâyesi Şevin-Mame Gındi isimli efsanedir. Köyde ayrıca Roma, Bizans ve Armani’lere ait kalıntılar bulunmaktadır. Köyde bulunan Kuluhan Bey cami ve Okulu Ermeniler tarafından tahrip edilmiş, yakılmıştır. Daha sonraları restore edilen cami ve okul en son 1999 yılında tadilat görmüştür. Bu köyde yaşayanların yüzde yüze yakını okumuş bulunmaktadır. Kaynak: Güncel Times