Erzurum Güncel- Asya'da hayvanlardan insanlara geçerek ortaya çıkan ve tüm dünyaya yayılan bir salgını konu edinen filme danışmanlık yapan 67 yaşındaki virolog Profesör Doktor Ian Lipkin, Financial Times gazetesine verdiği röportajda bugünkü durum için "Başımız belada" diyor.

Ian Lipkin, Columbia Üniversitesi Enfeksiyon ve Bağışıklık Merkezi Başkanlığı'nı da yürütüyor. Lipkin'e göre gelecekte benzer ölümcül virüsler yeniden ortaya çıkacak.

Hükümetlerin attığı yanlış adımların koronavirüsün kaygı verici derecede yayılmasında rol oynadığını söyleyen Lipkin, birçok ülkede uygulanan sokağa çıkma tedbirleri ve karantina uygulamalarına atfen "Saklandığımız yerden çıkmak zor olacak" diyor.

Lipkin, Columbia Üniversitesi'ndeki ekibiyle beraber koronavirüsün çıkış sebeplerini, Covid-19 testlerini, hastalığın önlenmesi ve tedavisi için yöntemleri inceliyor.

Çalışmaları sırasında kendisi de Covid-19'a yakalanan Lipkin, çalışmalarına altı hafta ara vermek zorunda kaldığını söylüyor.

Dr. Lipkin, yeni koronavirüs salgınından ilk başta, virüsün ilk görüldüğü Aralık ortası civarında, Çin'deki bağlantıları aracılığıyla haberdar oldu.

Ocak ayı başında Çinli mevkidaşlarına, araştırmalara yardımda bulunmak için virüsün genetik dizilimini yayınlamaları uyarısında bulundu, Lipkin ayrıca Çin'de aralarında Başbakan Li Keqiang'ın da bulunduğu üst düzey Çinli yetkililerle görüştü.

Şubat başında ABD'ye dönen Dr. Lipkin, kendisini karantinaya aldı ama çoktan Covid-19'u kapmıştı.

İş arkadaşları Dr. Lipkin'e hastaneye gitmesi tavsiyesinde bulundu ama Amerikalı virolog evde, bazılarının koronavirüs tedavisinde de işe yaradığını söylediği sıtma ilacı hidrosiklorokin kullanarak kendi kendini tedavi etmeyi tercih etti.

Steven Soderbergh'in yönettiği, senaryosunu Scott Burns'ün yazdığı Contagion'a (Salgın) danışmanlık yapan Dr. Lipkin, film gösterime girdiğinde Amerikan Salgın Hastalıklar Kontrol ve Önleme Merkezi'ne (CDC) başvuruların da büyük oranda arttığını ve filmin birçok kişide salgın hastalıklarla ilgili çalışmalara katılmaya teşvik ettiğini söylüyor.

'FİLMDE YETKİLİLER DAHA HIZLI DAVRANDI'

Ama filmde yetkililerin, şimdiki hükümetlere kıyasla salgınla mücadelede daha hızlı davrandığı görülüyor.

Financial Times'a konuşan Dr. Lipkin "Biz (ABD'de) en başlarda çok yavaş davrandık. İngiltere de öyle. Bu ülkelerdeki halklar bedelini ödedi" dedi ve etkili, hızlı test yapılamaması, artan ölüm rakamlarının yeterince takip edilmemesini de eksiklikler arasında saydı.

Dr. Lipkin'e göre ABD'deki en büyük zorluklardan biri verilen tavsiyelerdeki tutarsızlıklar.

ABD Başkanı Donald Trump tecrit, karantina ve sokağa çıkma kısıtlamaları uygulamalarına karşı çıkıyordu ve Amerikan ekonomisinin Paskalya Bayramı'na kadar yeniden açılacağı sözü veriyordu. Trump ayrıca, ABD'nin üst düzey koronavirüs danışmanı Dr. Anthony Fauci'yi de kovacağı işaretini verse de sonradan geri adım attı.

Profesör Lipkin ise Dr. Fauci'yi 'kahraman' olarak tanımlıyor.

Her ne kadar ABD'de eyaletler kendi bölgelerinde aldıkları kuralları uygulama yetkisine sahip olsalar da Dr. Lipkin'e göre "ulusal liderlik kademesinden de tavsiyelere ihtiyaçları var."

Lipkin, ABD'de birçok televizyon kanalına çıkıp tecrit uygulamalarının uzatılması, çok sayıda sağlık görevlisinin istihdam edilmesi ve ekonomi yeniden açıldığında da temasın azaltılması, takip edilmesi çağrılarında bulunuyordu.

Profesör Lipkin, "Bu işin daha ne kadar yayılacağını hiç kimse bilmiyor. Dünyanın üçte birine de yayılabilir, tüm dünya nüfusuna da yayılabilir. Biz yalnızca rakamlar üzerinden spekülasyonlar yapıyoruz" diyor

Trump'ın virüs için 'Çin virüsü' ifadesini kullanmasına da tepki gösteren Profesör Lipkin, Covid-19 salgınının yabancı düşmanlığını tetiklememesi gerektiği uyarısında da bulunuyor:

"Bunların hiç biri öfke veya milliyetçilik ... ile çözülmeyecek. Bunlar, küresel çözümler gerektiren küresel sorunlar" diyor.

Profesör Lipkin, Çin'deki çalışmaları nedeniyle iki nişan kazanmıştı. Sars salgını döneminde de Çin'e danışmanlık yapan Lipkin'in ülkedeki sağlık çevreleriyle de bağlantıları kuvvetli.

Aşının tedavideki önemine dikkat çeken Profesör Lipkin, hızlandırılmış programlara yeterli çaba gösterilmesi durumunda, genelde aşı gelişiminde görülen 18-24 aylık süreyi beklemeye de gerek olmayabileceğini söylüyor:

"İnsanlar bir yıldan kısa bir sürede geliştirilebileceğini söylüyor, bu çok büyük bir değişim olur." Profesör Lipkin, aşının geliştirilmesi durumunda da gerekli yönetmelikler ve onayların alınmasının da zorlu bir süreç olabileceğini ifade ediyor.

Profesör Lipkin şimdi Çinli araştırmacılar ile, salgının hastalar Vuhan'a ulaşmadan önce de var olup olmadığını anlamak için kan bankalarında süreci geçen kan örnekleriyle antikor testleri yapıyor.

Virüsün hayvan pazarından çıktığına inanan Profesör Lipkin, ilk vakanın görülmesinden önce virüsün hayvandan insana 'defalarca atladığını' düşünüyor.

Mers de Sars da sırasıyla 2012 ve 2003'te hayvanlardan insanlara geçmişti.

Ama Prof. Lipkin'e göre araştırmalarının sonunda hangi bulguları elde ederlerse etsinler, gelecekte daha zararlı virüsler yeniden ortaya çıkabilir. Financial Times röportajında Lipkin "Bunun son salgın olduğunu düşünmüyorum" diyor.

CONTAGION FİLMİ 'PSİKOLOJİYE İYİ GELİYOR'

Contagion filmi birçokları için popüler kültürde salgın yaşanacağı kaygılarının bir uyarısı gibiydi.

İzlenme oranları son dönemde artan film bazı psikologlara göre de bugün yaşananları kabullenmek ve anlamak için de faydalı olabiliyor.

Insider.com'a konuşan Medya Psikoloji Araştırma Merkezi'nden Dr. Pamela Rutledge, film için "Yalnız olmadığımızı hissettiriyor. Bu tip hikayelerde bir çözüm olduğu anlaşılıyor. Dolayısıyla kaygılarımızı bir bakıma böyle ifade edebiliriz. Zombi filmleri olsun, ya da Contagion gibi filmler olsun, birçok kaygıyı tetikliyor ama sonunda çözüme kavuşuyor" diyor.

Fielding Graduate University'de de ders veren Dr. Rutledge, ruh sağlığı açısından koronavirüsle mücadele etmenin kolay olmadığını, çünkü tsunami felaketleri ve ya 11 Eylül saldırıları gibi görünenlerin aksine 'görünmez bir tehdit' oluşturduğunu söylüyor.

Tehlikeyi görememenin de durumun kontrol altına alınamadığı kaygısını doğurduğunu ifade eden Dr Rutledge, bu tehdide karşı sosyal mesafe uygulamasının da birçoklarına 'doğal gelmediğini' anlatıyor.

Dr. Rutledge Contagion gibi filmlerin önemine ilişkin de "Filmler şimdi bize sabit bir mevcudiyet sağlıyor. Bir kapanış, son yaratıyor" diyor.