Erzurum Güncel-
0-2 YAŞ
YABANCILAR
Yeni doğmuş bebekler bile anne babaları ile yabancıları birbirlerinden ayırabilirler. 6-8 aylıkken yabancı insanlardan korkmaya başlarlar. Bu aslında iyi bir şeydir, çocuğunuzun bir yabancı tarafından alınıp uzaklaştırılmasını engeller. Yabancı biri, çocuğunuzu kucağına aldığında ağlamaya ve tekmelemeye başlar ve sizi uyarır. 2 yaş itibariyle bu korku geçer ancak birkaç yıl daha ortamda bir yabancı olduğunda çekingen ve dikkatli davranmaya devam edecektir.
YÜKSEK SESLER
Bebeklerin gelişmiş bir duyma sistemleri yoktur, dolayısıyla da aniden yüksek bir sese maruz kaldıklarında korkar ve ağlamaya başlarlar. Araba alarmları, gök gürültüsü, ağır bir şeyin düşmesi gibi ani ve keskin sesler tepki göstermelerine neden olur. Uzmanlar, bu korkunun altında fiziksel olarak rahatsız hissetmeleri olabileceğini düşünüyorlar. Ani yüksek ses kulaklarında acıya neden olabilir. Bu tür korkular, çocukların küçük yaşlarda kalabalık ve gürültülü restoran gibi alanlarda bile rahatsız olmalarına varabilir.
KOSTÜMLER
Kostüm giymiş, maske takmış, hayvan kılığına girmiş insanlar, çocuklarda korkuyu tetikler. Bunun nedeni basittir, daha önce gördükleri hiçbir şeye benzemiyor olmaları… Korkunun temelinde kafa karışıklığı yatar. Ayrıca ilk kez gördükleri bu garip kılıklar potansiyel tehlike sinyalidir.
Nasıl yardımcı olabiliriz? Rahatlatarak… 0-2 yaş grubundaki çocukların korkularının temelinde güvende hissetmeme vardır. Onlara güvende olduklarını gösterebilirsiniz. Sarılmak, kucaklamak, konuşmak gibi yöntemler işe yarayacaktır. Yakında korkabileceği bir durum olabileceğini sezerseniz, örneğin gök gürüldemesi gibi, ona önceden bunu söyleyebilir, bunun size ve ona zarar vermeyeceğini söyleyerek korkmasını engelleyebilirsiniz. Siz de bu tür durumlarda sakin davranmaya çalışarak güven duygusunu destekleyebilirsiniz.
3-4 YAŞ
KÖPEKLER VE HAYVANLAR
İnsan beyni tehlikelere karşı alarm vermeye ve bizi korumaya her an hazır bir sensor gibi çalışır. 3-4 yaşına gelen çocuklar, televizyon ve medyadan, kitaplardan, hikayelerden, fotoğraflardan çok sayıda bilgi toplamış olurlar. Bu bilgiler ise zihnin içinde işlenir ancak yaş itibariyle henüz bilgi işlemesine hayal gücü de karışmaktadır. Bir başka deyişle, çok sevimli kurtların olduğu bir resimli kitapta gördüğü hayvanların gelip elini yiyebileceğini düşünebilir. Hayvanlara dair korkular genelde fantastiktir. Ne kadar korkuyor olsalar da kedi ve köpeklerle ilişki kurması için cesaretlendirin.
KARANLIK
Aniden bir gün çocuğunuzun karanlıktan korkmaya başlaması son derece normaldir. Odasının duvarlarında gördüğü gölgelerden, camdan giren ışıktan korkup birden bire ağamaya ve korkudan titremeye başlayabilir. Sürekli içinde bulunduğu bir odadan bir anda korkması mantıklı değil. Ancak burada da yine hayal gücü devreye giriyor. Çocuk, gördüğü gölge ile ilgili bilgiyi işlerken hayal gücü devreye giriyor ve bunun bir canavar olabileceğine karar veriyor.
DEĞİŞİKLİK
3-4 yaş grubundaki çocuklar büyük değişikliklerden rahatsız olurlar. Günlük rutinlerinin, etraflarındaki insanların değişmesini istemezler. Ani bir değişiklik ile karşısına çıktığınızda, evin eşyalarını değiştirmek ya da bir anda bambaşka bir renge saç boyatmak gibi, alacağınız tepki korku olacaktır.
NASIL YARDIMCI OLABİLİRİZ?
Yanına gidin ama durumu değiştirmeyin. Örneğin, köpekle karşılaştığında elinizi omzuna koyun ama köpeğin yanından ayrılmayın, odasına gidin ama ışığı açmayın. Çocuk, içinde bulunduğu durumdan kendi zihninde bir korku yaratmıştır ve onun normal halini görebilmek için zaman ihtiyacı vardır. Köpeğin onun elini koklamasına izin verin, duvarda onu korkutan canavarı göstermesini isteyin. Ancak yeri kesinlikle terk etmeyin. Çocuk, gerçeği görüp ondan korkmasına gerek olmadığına ikna olduğunda korkusu da geçecektir.
5-6 YAŞ
Öğretmenin kızması: 5-6 yaş grubundaki çocuklar, öğretmenlerinin onlara kızmasından korkarlar. Henüz okulun, öğretmenin kurallarını öğrenememişlerdir. Sınıf içinde disiplin sağlanması için öğretmenin herkes için uyarıda bulunması, kızması çocuk için korku kaynağı olabilir.
HASTALANMAK
Okul çağının ilk yıllarında çocuklarda aniden hastalanmak korkusu ortaya çıkabilir. Bu, evinden çıkıp farklı şeyler görmeye başlamasıyla ilgilidir. Düşen, bir yeri kanayan, hatta kırılan, hastaneye gitmek zorunda kalan, iğne olan, okula gelemeyen çocukları görürler. Bütün bunlar çocuk için yenidir ve nasıl başa çıkacağını bilemediği için de hasta olmaktan, düşmekten, bir yerine bir şey olmasından korkar.
KÖTÜ RÜYALAR
5-6 henüz hala neyin gerçek neyin hayal olduğu ayrımına varamayabilir. Bunun en sık görüldüğü yerlerden biri kabuslardır. Çocuk rüyasında gördüğü şeyin gerçek olabileceği sanrısına kapılabilir. Doktorlar, bunun beyin gelişiminin bir evresi olduğunu söylüyorlar, yani gayet normal.
Nasıl yardımcı olabiliriz? Açıklama yaparak korkuyu gidermeye çalışın. Empati kurarak yardımcı olabilirsiniz. Unutmayın, çocuğunuz henüz tam olarak ne olduğunu bilmediği şeyleri anlamaya çalışıyor. Sizin açıklamalarınıza, ne olduğunu anlatmanıza ihtiyacı olacaktır. “Bir şey yok”, “saçma” gibi ifadelerden kaçının. Olumsuz görüş belirtmemeye çalışın. Böylece çocuğun yeni başlayan dünyayı keşfetme süreci ile ilgili negatif duygular yaratmamış olacaksınız.
7 YAŞINDAN BÜYÜK ÇOCUKLAR
Ani trajediler: Çocuk artık dünya ile ilgili daha fazla bilgi ediniyordur. Haberler, gazeteler, sosyal medya, okulda konuşulanlar, derste anlatılanlar… Ancak henüz mekan ve zaman algısı tam oturmamıştır. Geçmişte yaşanan bir savaş, şu an dışarda devam ediyor olabilir. Henüz bilginin işlenmesi süreci tamamlanmamıştır.
Hastalanmak ve ölmek: Çocuklar ölümden daha fazla bahsetmeye, ölümün ne olduğunu öğrenmeye başladıklarında bu kavramdan korkabilirler. Ölümü öğrenmek, okuldan ya da etrafından olsun, çocuklar için sarsıcı olabilir.
Ürkütücü şeyler: Çocukların hayalet, canavar gibi hayal ürünü korkuları bu yaşlarda hala devam ediyor olabilir. Öte yandan yılanlar, örümcekler, böcekler gibi görünüşü ürkütücü hayvanlardan korku da baskın olacaktır. Çocuk artık hangi hayvandan korkması gerektiğini, hangisinin ona zarar verebileceğini öğrendiğinden artık bu mantıklı bir korku olacaktır. Ve bu aşamada çocuk artık aslında neden korkup neden korkmaması gerektiğinin ayırdına varmıştır.
Nasıl yardımcı olabiliriz? Açıklamak, anlatmak, göstermek aslında eksik bilgilerden kaynaklanan korkulara karşı yardımcı olacaktır. Kötü şeyler olur, herkesin başına gelebilir, ancak insanlar olarak bunlara karşı mücadele edebiliriz. Ölüm gerçektir ama ondan korkmak durumu değiştirmez. Öğrendikçe çocuk korkularından sıyrılacaktır.