Erzurum Güncel- Atatürk’ün “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri” emrini verdiği ve tarihin simgesi olan fotoğrafın çekildiği yerin Afyonkarahisar’da mı yoksa Uşak’ta mı çekildiği yönündeki tartışmaya 3’üncü bir il de karıştı. Tarihçi Prof. Dr. Mehmet Karayaman fotoğrafın Eşme, Takmak Köyü’nde çekildiğini, emrin ise Kütahya Çalköy’de verildiğini söyledi.
UŞAK: ANITINI YAPTIRACAĞIZ
Gazete Habertürk'ten Mehmet İnmez'in haberine göre; Uşak’ın Eşme İlçesi’ne bağlı Takmak Köyü sakinleri, Atatürk’ün 3 Eylül 1922’de Uşak’ta konakladığı sırada “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!” emrinin simgesi haline gelen fotoğrafın köylerinde çekildiğini söyledi. Fotoğrafın Afyonlular tarafından sahiplenildiğini ve bazı tarih kitaplarında yanlış yazıldığını öne süren köylüler, 23 Nisan’da fotoğrafın çekildiğini söyledikleri meşe ağacının önünde basın açıklaması yaptı.
Muhtar Hulusi Çıvgın yaptığı açıklamada “Genelkurmay arşivlerinde de fotoğrafın Takmak Köyü’nde çekildiği belirtiliyor. Taarruz emri bizim köyde meşe ağacının altında verilmiş ve fotoğraf burada çekilmiştir. Biz bu tarihi yanlışın düzeltilmesini istiyoruz. Kısa sürede, emrin verildiği ve fotoğrafın çekildiği yere fotoğrafın anıtını yaptıracağız” dedi.
"AĞAÇ TESCİLL"
Atatürk’ün 3 Eylül 1922’de Takmak’ta konaklayıp, karargâh kurduğunu ve taarruz emrini buradan verdiğini söyleyen Takmak Köyü Sosyal Yardımlaşma Derneği Başkanı Mehmet Ali Terziler de şunları dedi: “Karargâh kurduğu bölgedeki meşe ağacı zaten Eskişehir Kültür Varlıkları tarafından resmi olarak tescillendi. Ayrıca Murat Bardakçı’nın Osmanlı İmparatorluğu’nun Çöküş ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluş Belgeleri adlı kaynağı bizi doğrulamaktadır. 30 Ağustos 1920’deki büyük zaferin ardından Takmak Köyü yakınlarında Garp Cephesi Komutanı İsmet İnönü, Kurmay Başkanı General Asım Gündüz ve karargâh subaylarından Şükrü Ali Bey ile bugün koruma altına alınmış olan bir meşe ağacının gölgesinde vermiştir. Bugüne kadar bunun aksini iddia eden çıkmamıştı. Genelkurmay’ın arşivlerinde de bu mevcuttur.”
NE UŞAK NE AFYONKARAHİSAR
Tartışmalar sürerken tarihçi Prof. Dr. Mehmet Karayaman emrin 2 ilde de verilmediğini söyledi. Karayaman şu ifadeleri kullandı:
“Atatürk’ün emri yıllardır hep tartışılır. Biz bölgenin tarihçileri olarak araştırdık. O fotoğraf Takmak Köyü’nde çekilmiştir ancak emir orada verilmemiştir. Emir 1 Eylül’de Kütahya Dumlupınar Çalköy’de verilmiştir. Orgeneral Asım Gündüz’ün hatıralarında Mustafa Kemal Paşa’nın Eşme’deki faaliyetleri anlatırken, açıkça belirtmiştir. Orgeneral Gündüz ‘Mustafa Kemal ile beraber, 1 Eylül 1922 sabahı Eşme sırtlarındaydık. Yanmamış tek bir ev kalmamıştı. Bir kahvenin enkazı içinde üç iskemle bulabildik. Başkumandan, İsmet Paşa ve ben oturduk. Bir anda bana döndü, ‘Hemen hazır olunuz! Bir emir yazacağız’ dedi. ‘Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir! İleri’ diyerek tarihi emri yazdırdı’ diyerek anılarını paylaştığı görülüyor. Atatürk, 2 ve 3 Eylül’de Uşak’a geliyor ve kalıyor, 4 Eylül’de Eşme’de oluyor. Zaten 4 Eylül’de o emrin yazılması mümkün değil. O ağacın altında çekilen fotoğrafta taarruz emri değil, başka emir yazılmıştır. Ağaç Takmak’ta, emir Afyon’da da değil, Kütahya Çalköy’de verilmiştir.”
SÖZÜN KENDİSİ ÖNEMLİ
“Tam noktasını söylemek zor. 30 Ağustos Zaferi sonrası Akdeniz diyor ama hedef olarak İzmir’i gösteriyor” diyen tarihçi Prof. Dr. Ergün Aybars da “Afyon’dan Uşak’a doğru söylenmiş bir sözdür. Hangi sınırda söylenmesi önemli değil. Bunu bulmak kolay da değil. Zaten o tarihteki Uşak ile Afyon’un sınırı bugünkü Afyon’un sınırı değil ki! Cumhuriyetin sınırları farklı. Herkes onu karıştırıyor. Hangi ilde söylenmesinin önemi yok. Önemli olan sözün kendisidir” diye konuştu.
MUSTAFA KEMAL SÖYLEMİŞ, ŞÜKRÜ ALİ BEY YAZMIŞTI
Atatürk’ün “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!” emrinin orijinal belgesini ilk kez Murat Bardakçı 30 Ağustos 2014’te Habertürk’teki köşesinde yayınlamıştı.
Belgesi Genelkurmay Arşivi’nde muhafaza edilen emrin Uşak, Eşme’ye bağlı Takmak Köyü’ndeki meşe ağacının altında verildiğini yazan Bardakçı emrin verildiği günü şöyle aktarmıştı:
“Mustafa Kemal Paşa, emri Uşak’ın Eşme İlçesi’ne bağlı Takmak Köyü yakınlarında Garp Cephesi Kumandanı İsmet (İnönü), Kurmay Başkanı Asım (General Asım Gündüz) ve karargâh subaylarından Şükrü Ali Beyler ile gölgesinde oturduğu ve bugün koruma altına alınmış olan bir meşe ağacının altında vermişti. Mustafa Kemal Paşa’nın Şükrü Ali Bey’e yazdırıp imzaladığı emir, sahra telefonlarıyla hemen birliklere iletilmiş, o devirde ‘Akdeniz’ denen Ege’ye doğru ilerleyen birliklerimiz kaçan Yunan Ordusu’nu imha etmiş ve zafer 9 Eylül’de İzmir’in kurtuluşu ile noktalanmıştı.”
“Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!” sözleri ile biten tarihi emrinin tam metni:
“Türkiye Büyük Millet Meclisi Orduları!
Afyonkarahisar-Dumlupınar Büyük Meydan Muharebesi’nde zalim ve mağrur bir ordunun anâsır-ı asliyesini (asıl unsurlarını) inanılmayacak kadar az bir zamanda imha ettiniz. Büyük ve necîb milletimizin fedakârlıklarına lâyık olduğunuzu ispat ediyorsunuz. Sahibimiz olan büyük Türk milleti istikbalinden emîn olmaya haklıdır. Muharebe meydanlarındaki maharet ve fedakârlıklarınızı yakından müşahade ve takip ediyorum. Milletimizin hakkınızdaki takdirlerine delâlet (kılavuzluk, aracılık) etme vazifemi mütevâliyen (ardarda) ve mütemadiyen (aralıksız şekilde) ifa edeceğim.
Başkomutanlığa teklifatta (tekliflerde) bulunulmasını Cephe Komutanlığı’na emrettim.
Bütün arkadaşlarımın Anadolu’da daha başka meydan muharebeleri verileceğini nazar-ı dikkate alarak ilerlemesini ve herkesin kuvâ-yı akliyesini (aklının gücünü), yiğitliğini ve menâbî-i celâdet (kahramanlığının kaynaklarını) ve himmetini müsabaka ile ibzâle (yarışırcasına bol bol harcamaya) devam eylemesini talep ederim.
Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!
Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi
Başkumandan
M.Kemal"