Erzurum Güncel- Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, Anadolu Ajansı Editör Masası'nda "Ekonomi Reform Paketi"ne ilişkin soruları yanıtladı.
Bakan Elvan'ın açıklamaları şöyle:
STK'larımızı ziyaret ettik. Onların görüş ve düşüncelerini aldık. STK'larımıza rapor hazırlamalarını söyledik. Bakanlığımıza iletmelerini söyledik. Reform programını duyup ve çeşitli STK'lardan gelen görüşler oldu. İlgili bakanlıklarımıza dağıttık. Bakanlarımızla bir araya geldik, tartıştık. Tüm Bakanlıklardan bakanlardan ve STK'lardan aldığımız görüşlerle taslak reform programı oluşturduk. Sadece Hazine ve Maliye Bakanlığı olarak oturup hadi bir reform programı hazırlayalım şeklinde olmadı.
Vatandaşlarımızın, STK'larımızın istediği nedir, diğer bakanlıklarımızın istekleri nelerdir... Taslak bir reform programını bu şekilde oluşturduk. MYK'ya sunduk. Bunları da programımıza ekledikten sonra Sayın Cumhurbaşkanımızla bir araya geldik. Kapsamlı olarak madde madde üzerinden geçtik. Her bir maddenin altında yüzlerce sayfalık çalışma var. Yönetmelik çalışmalarımızı tamamladık.
Sayın Cumhurbaşkanımız geçen hafta bu programı açıkladı. Dünya ciddi bir değişim içinde. 40 yıl önce ufak değişiklikler olsa da her gün değişiklikleri yaşıyoruz. 1-2 yıl önce ticaret savaşları ve Brexit'i konuşuyorduk. Bugün en büyük sağlık krizi ile karşı karşıyayız. Bunun ciddi dönüşleri var. Ticari hayatta, alışveriş şekillerinde... COVİD sonrası süreç yeni bir dönüşümü ortaya koyuyor. Covid sonrası sürece hazırlıklı olmamız gerekiyor.
Türkiye'nin inanılmaz güçlü bir altyapısı var. Avrupa'da otomobil sürecinde, konteyner sorunu yaşandığını birçok sorunun yaşandığını gördük. Yeni bir dünya düzenine giriyoruz. Avrupa'nın bakış açısı farklı olacak. Tedarik zincirindeki kopukluğa müsaade etmemeliyiz diyorlar. Bu açıdan bakılınca Türkiye'nin stratejik ve önemli bir konumu var. Ekonomik reform programıyla bu fırsatı değerlendirmek istedik. Pandemi dönemi sonrasına hazır olmak istedik.
TÜRKİYE'NİN ÖNÜNDE FIRSAT PENCERESİ VAR
(Yurt dışında da takibi hakkında) Reform programının açıklanması sonrasında değişik ülkelerden büyükelçiliklerden detaylı açıklamalar talep edildi. Bir şekilde kendilerine aktarılması istendi. Hazırlıklarımızı tamamladık. AB ve G20 büyükelçilikleriyle bir araya gelerek detayları paylaşacağız. Neyi gerçekleştirmek istiyoruz. Ne anlama geliyor... Daha detaylı paylaşacağız. Yabancı yatırımcılarla bir araya gelerek kapsamlı olarak anlatacağız.
Ertelenmiş taleple karşı karşıyayız. Türkiye'nin önünde fırsat penceresi var. Bu paketle oluşacak fırsatları değerlendireceğiz. Cumhurbaşkanı Erdoğan 3'lü bir sac ayağı dedi. Biz bu çerçevede çalışmaları sürdürdük. Makro ekonomik istikrarın temini noktasındaki adımlar bizim öngörülürlüğümüzü arttıracak.
Yapısal reformlar alanında çok önemli bir çerçeve oluşturduk. Yatırımcılarımızın kamu kurumlarıyla problemlerle karşı karşıya kaldığını görüyoruz. Bunu ortadan kaldıracak mekanizma oluşturmayı hedefliyoruz. Nakit yatırım teşviklerini devreye sokacağız. Doğu Avrupa'da bunu görüyor ve önemsiyoruz. Türkiye'nin bu noktada insan altyapısı açısından çok daha güçlü olduğunu görüyoruz.
YAPICI BİR ELEŞTİRİ GELİRSE BUNU YAPACAĞIMIZ DÜZENLEMELERDE DİKKATE ALIRIZ
(Kemal Kılıçdaroğlu eleştirisi hakkında) Konulara herkesin aynı pencereden bakmasını beklemiyoruz. Biz yapıcı eleştirellere açığız. Bu eleştirileri dikkate alırız. Sayın Kılıçdaroğlu'nun ilk tepkilerine baktığımızda doğru bakış açısından baktığını söylemek mümkün değil. İşsizlikle alakalı bir şek yok diyor ancak bakınca istihdam bölümümüz var. Reform programına baksaydı, inceleseydi görecekti.
İş dünyasıyla bir araya geldiğimizde şunu dediler, biz usta, kalfa, çırak bulamıyoruz. Üniversite mezunlarımız var ama ara eleman sıkıntımız var, bu sorunu çözün dediler. Bizim mesleki merkezlerimiz var. Burada 150 bin civarında öğrenci var. Bunlar çıraklık, ustalık ve kalfalık eğitimleri alıyor. Bu öğrencilerin ücretlerini kamu olarak karşılayacağız dedik. İşte iş dünyasının talebini doğrudan gideren yöntem. Bugün 150 bin kişi çalışıyorsa yarın 300 bin 400 bin olacak. Kovid'le birlikte farklı bir yaşam şekline girdik. İlgili mevzuatları gerçekleştirmemiz gerekiyor.
Sektörel beceri haritaları oluşturuyoruz. İl il.. A ilinde hangi tür elemanlar var. Ne kadar buranın ihtiyacı var. Bu ilde kaynakçı ihtiyacı var mıdır gibi il il beceri haritalarıyla ne kadar insan kaynağına ihtiyaç var bakacağız. Eğitimlerine destek olacağız.
Dijital çağdayız. İş yapış şekilleri değişti. Bizim yetiştireceğimiz elemanların mutlaka bu sürece uyum sağlaması gerekiyor. İŞKUR'un yeni iş alanlarına odaklanan yapıda faaliyet göstermesini sağlayacağız. İstihdam teşviklerini gözden geçiriyoruz. İstihdam teşvikinde sadeleştirmeye gideceğiz. 500 bine kadar ilave istihdam desteği sağlayacağız. Kredi Garanti Fonu kefaletiyle olacak. Sigorta primi miktarı ne kadarsa ödediklerinden düşecek.
Nakti ücret desteğinden faydalanan firmalar var, bunları da destek kapsamına alacağız. Çok sayıda istihdama yönelik 5. ve 6. bölgelere özel destekler veriyoruz vereceğiz. Çok sayıda tedbir yer alıyor.
KAMUOYU İLE HER ŞEYİ PAYLAŞACAĞIZ
(Kılıçdaroğlu'nun tasarruf eleştirisi) Harcama disiplini konusunda tedbirlerimiz var. Taşıt gibi konuların ötesinde çok ciddi harcalamalara yönelik tedbirlerimiz var. Bizim sosyal yardımlarımız var.
Özellikle şunu çok önemsiyoruz. Bütçe disiplininin önemli olduğunu düşünüyoruz. 2002'den bugüne kadar asla taviz vermediğimizi rahat bir şekilde söyleyebilirim. Kamu maliyesi alanında her türlü tedbiri alıyoruz ve almaya devam edeceğiz. 3 ayda bir kamu maliyesi raporu açıklayacağımızı söyledik. Gelir ve giderlerimiz ileriye yönelik beklentilerimiz nedir.
Kamuoyu ile paylaşacağız bunları. Her şeyimiz açık olacak. Kamuoyu ile her şeyi paylaşacağız.
TAKVİMİMİZ HAZIR
(Takvimle ilgili eleştiriler) Biz bu konuda çok deneyimliyiz. Takvimimizi hazırladık. sorumlu ilgili kuruluşlar kimlerdir. Ne kadarlık bir sürede tamamlayacağız, bunların hepsini kapsamlı olarak en geç salı günü sizlerle paylaşacağız. Planımız cuma günü ama kesin olması açısından haftaya salı günü eylem planımızı paylaşacağız.
Reform takip toplantılarıyla programın başarısını göreceğiz. İlgili taraflar yer alacak. Ortak akılla düzenlemeleri gerçekleştireceğiz. Kamu ihale kanun çalışmalarımızı tamamladık. Ancak ilgili taraflarla oturup değerlendirmek istiyoruz. Takvimimiz hazır.
KALICI OLACAK
(Esnaf vergi müjdesi hakkında) Salgında en çok etkilenen kesim esnaf oldu. 2020'de ve 2021'de verdiğimiz destekler var. Elbette yeterli mi keşke daha fazla verebilsek. Salgının gelişim sürecine bağlı tekrar değerlendirmemiz mümkün olacak. Bütçe disiplinine dikkat etmeliyiz.
Gerekli disiplini sağlıyoruz. 4,3 bütçe açığını 3,5'a çekeceğimizi Cumhurbaşkanımız da ifade etti. Odaklandığımız alan bütçe disiplini ama esnafımızı hiçbir zaman yalnız bırakmadık ve bırakmayacağız. 850 bin esnafımızı ilgilendiriyor. Gelir vergisinden muaf tutuyoruz. İstisna uygulamamız 2021 kazançlarıyla başlayacak ve kalıcı olarak uygulanacak.
Özel hesapta toplanan paranın harcanması söz konusu. Şu anda 46 adet özel hesabımız var. 5018 sayılı kanuna tabii değil. Sayıştay denetimine tabii. Zorunlu olarak devam ettirmemiz gerekenlere devam ettireceğiz. Ancak merkezi yönetim bütçe kısmına önemli bir kısmını aldıracağız.
Bir diğer husus ise döner sermaye işletmelerine yönelik. 2300 civarında var. Bütçeleri 100 milyar liranın üzerinde . Biz aşamalı olarak merkezi yönetim bütçe kapsamına almak istiyoruz. Meclisin bütçe hakkını güçlendirecektir. Kamu ihale kanuna tabii değil.
KAMU FİLO YÖNETİM SİSTEMİNİ GELİŞTİRİYORUZ
(Taşıt alım sınırları hakkında) Kamu harcamalarına bütün olarak bakmak zorundayız. Sadece taşıt gibi alanlarda tasarruf değil diğer alanlarla da son derece önemli. Bakanlıklarımızın kamu kurum kuruluşlarımızın verimliliklerini arttırıcı bir sürece giriyoruz.
Kurumlarımızın daha hızlı karar vermesini sağlayacak çalışmaları yürüteceğiz bu kapsamda. Hesap verilebilir anlayış içinde kamuoyu ile paylaşacağız.
Kamu filo yönetim sistemini geliştiriyoruz. Taşıt bazlı envanter kayıt altına alınacak. Taşıt edinimi ihtiyaca dayandırılacak. Satın alma ve kiralama ihtiyaçları toplulaştırılacak. Bunların hepsine çalışıyoruz. Önümüzdeki günlerde Sayın Cumhurbaşkanımızın onayı ile kamuoyuna sunacağız.
(Belediyelerin borçları) Mali disiplini sadece merkezi yönetim bütçesinde bir mali disiplin olarak algılamamak lazım. Yerel disiplinlerle de önemli. Şu anki resme baktığımızda belediyelerin önemli bir kısmının borçlandığını görüyoruz. Faiz ödemelerini arttırıyor. Bütçe yapılarını bozuyor.
Yatırım ve transfer harcamalarında kısıntıya gitmek zorunda kalıyorlar. Özellikle muhalefetin bizim belediyelerimizin çalışmalarını engelleyici çalışmalar mı yapıyorlar gibi değişik yorumlar da yaptılar.
Belediyelerin borç stoklarına baktığımızda yasada şöyle bir husus var. Büyükşehir belediyeleri için bir önceki yılın gelirlerin 1.5 katı, diğer belediyeler için 1 katı deniyor. Yüksek oranda borçlanma vatandaşa hizmeti önemli ölçüde kısıtlayabiliyor. Kanunlara uyulmadığını görüyoruz.
Belediyeler herhangi bir şirket kurmak için Çevre ve Şehircilik Bakanlığından Cumhurbaşkanlığından izin alıyorlar. Herhangi bir vatandaş şirket kuruyor ve belediyeye hibe olarak veriyor. İzin almadan iş yaptıklarını görüyoruz. Bunlara çeki düzen vereceğiz.
KAMU ALIM İHALELERİNDE DENETİMİ GÜÇLENDİRİP, ŞEFFAFLIĞI ARTIRACAĞIZ
1984'te rahmetli Özal'la birlikte kamu iktisadi teşebbüslerimizle kanun koyuldu. Zaman zaman bir iki maddelik değişiklikler oldu ama acaba günün koşullarına uygun mu ona bakmak lazım.
Kamu iktisadi teşebbüslerini bir bütün olarak değerlendirip, kanununu güncelleyip, günün koşullarına uygun hale getirmeyi hedefliyoruz.
Kamu alım ihaleleri çok konuşulan bir husus denetimi güçlendirip, şeffaflığı artırıyoruz. zorunlu olabilecekleri disiplin altına alacağız.
Bürokrasi ve işlem süreleri azalacak. Rekabeti arttıran bir ihale sistemi olacak. Sertifikasyon sistemi getiriyoruz. Liyakat ve yetkinlik belirleyen kriterler kamuoyu ile paylaşılacak.
Örneğin Sağlık Bakanlığımız kan ile ilgili bir ihaleye çıkacak. Kriterleri belirleyip kamuoyu ile paylaşacak. Test hizmeti vermek isteyen firmalar ilgili bakanlıklara başvuracaklar ve sertifikasyon sistemine girmek istediklerini ifade edecekler.
İhaleden önce sertifikasyon sistemi için kriterler oluşturulacak. Bunlar kamuoyuna açık olacak. Diyelim 20 firma başvurdu. 10 firma hak kazandı. Sağlık Bakanlığımız hızlı bir şekilde ihaleyi dijital ortamda gerçekleştirecek. Hangi firmaların girdiği belli olacak. Firmalar şu eksikti bu fazlaydı, bu konuya girmeyecek.
(Şeffaflık hakkında) Şeffaflık öngörülebilirliği de artırıyor. 3 ay 6 ay bekleyeyim nasıl bir süreçle karşı karşıya kalacağım dersiniz ama öngörülür bir yapıda plan yapar çalışmalarınıza başlarsınız. Şeffaflık ve öngörülebilirlik önemli.