Erzurum Güncel- Elazığ merkezli meydana gelen 6.8 büyüklüğünde depremin ardından ‘depreme ne kadar hazırlıklıyız’ soruları bir kez daha gündeme geldi. AFAD Deprem Dairesi Başkanlığı tarafından hazırlanan deprem haritasına göre, riski artan iller arasına giren Erzurum’da bazı acil toplanma alanlarına yüksek katlı binalar inşa edilmiş durumda.
Manolya BULUT-PUSULA
Türkiye’nin deprem bölgeleri haritası AFAD Deprem Dairesi Başkanlığı tarafından geçtiğimiz yıl güncellenmişti. Yenilenen haritada deprem riski artan 6 il arasında Erzurum da yer alıyor. Artışın en yüksek olduğu bölge ise Palandöken ilçesi olarak belirlendi. Atatürk Üniversitesi Deprem Araştırma ve İzleme Merkezi Müdürü Dr. Öğr. Üyesi Çağlar Özer, Erzurum’un deprem bölgesi olduğunu ve yeni yapılaşmalara giderken bu riskin ön planda tutulması gerektiğini söyledi.
Tarihimiz yıkıcı depremlerle dolu
Elazığ’da meydana gelen ve onlarca kişinin hayatını kaybetmesine yol açan deprem, Doğu Anadolu Fay Hattı’nı harekete geçirdi. En son 1996 yılında yürürlüğe giren Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası, AFAD Deprem Dairesi Başkanlığı tarafından yenilenmiş, 18 Mart 2018 tarihinde Resmi Gazete’ de yayımlanmıştı. Yeni harita 1 Ocak 2019 tarihinde yürürlüğe girdi. Bu haritada riski artan iller arasına Erzurum da eklendi. Erzurum ve çevresinin tarihinde birçok yıkıcı depreme sahne olduğunu söyleyen Atatürk Üniversitesi Deprem Araştırma ve İzleme Merkezi Müdürü Dr. Öğr. Üyesi Çağlar Özer, “Tarihsel dönemde öne çıkan ve İran’a kadar hissedildiği rapor edilen depremler sırasıyla 21 Ocak ve 1-2 Haziran 1859 Erzurum depremleridir. Aletsel dönemde ise; 1901 Erzurum 6.1, 1924 Horasan 6.8, 1983 Hınıs 7.1, 1983 Narman 6.7, 1984 Balkaya 6.4, 1999 Şenkaya 5.1, 2004 Aşkale 5.3 depremleri meydana gelmiş, bu depremler hafif ve orta ölçekte birçok yapısal hasar meydana getirerek binlerce insanın yaralanmasına ve hayatını kaybetmesine sebep olmuşlardır. Bu nedenle gelecekte meydana gelebilecek büyük depremler sonucu oluşabilecek can ve mal kayıplarının en aza indirilmesi için Erzurum ve çevresinin deprem-zemin ortak davranış özelliklerinin iyi anlaşılması gerekmektedir” dedi.
Malatya Pötürge’de enerji birikti
Elazığ’a giderek incelemelerde bulunan Özer, “Doğu Anadolu Fay zonu önemli segmentler içermektedir. Bunlar güneyden kuzeye doğru sırasıyla Antakya Türkoğlu, Türkoğlu Gölbaşı, Gölbaşı Çelikhan, Sincik Hazar, Hazar Palu ve Bingöl Karlıov segmentidir. Elazığ Sivrice merkez üssünde meydana gelen deprem, bu fay hattındaki enerjiyi boşaltmış oldu. Ancak teorik olarak Malatya Pötürge hattında enerji birikmiş olmalı, bu da her an önemli bir depreme neden olabilir” diye konuştu.
Yeni yapılaşmalarda dikkat
Kentte ve bölgedeki yeni yapılaşmalarda yer bilimcilerle daha koordineli bir şekilde çalışılması gerektiğine dikkat çeken Özer, “Erzurum’un birçok alanı deprem riski taşıyor. Dolayısı ile imara açılacak yeni yerlerde ve yapılaşmalarda yer bilimlerine daha fazla önem verilerek deprem-zemin-yapı ilişkisi gözetilmeli. Her zemine uygun bina yapılmalı. Bazı zemin vardır tek katlı ya da iki katlı yapı yapmak mantıklıdır bazı zeminlere de 15-20 katlı yapılabilir. Deprem dinamik bir etki, mühendisliğe önem verilmesi lazım. Böylelikle riskleri bertaraf etmek adına önemli bir adım atılmış olur. Türkiye tarihinde en büyük deprem Erzincan depremi ve o da burnumuzun dibinde. Erzurum deprem bölgesi ve bazı alanlarda artma var. Deprem riskini unutmadan hareket etmek, yapılaşmaya gitmek gerekiyor. Vatandaş bunu unutmasın” ifadelerini kullandı.
Palandöken, İspir, Pazaryolu ve Yakutiye tehlikede
Erzurum ilçelerinde en yüksek artış yüzde 60 ile Palandöken ilçesinde görüldü. Bunu yüzde 55 artış ile İspir ilçesi izlerken, Pazaryolu ilçesinde de yüzde 46 artış söz konusu. Yakutiye’de yüzde 45 oranında artış varken bunu sırasıyla, yüzde 36 ile Pasinler, yüzde 31 ile Karayazı, yüzde 22,7 ile Hınıs, yüzde 15,2 ile Çat, yüzde 11 ile de Köprüköy izledi. Aziziye ilçesinde ise sadece yüzde 1 artış meydana geldi. Öte yandan ivme değeri düşen ilçelerin arasında ilk sırada yüzde 35,5 ile Aşkale yer aldı. Oran Uzundere’de yüzde 28,3 ile düşerken, Olur’da yüzde 17,3 oranında düşüş görüldü. Oltu’da yüzde 9,3 oranında düşüş meydana gelirken, Tortum’da yüzde 6, Narman’da yüzde 3,6, Horasan’da yüzde 2, Karaçoban’da yüzde 1,5 ile Tekman’da 1,2 düşüş bildirildi.
Kentte acil toplanma alanları da ayrı bir risk oluşturuyor. Herhangi bir depremde vatandaşların toplanma alanı olarak belirlenen yeri bilmeleri için hazırlanan tabelalardan biri Cumhuriyet Caddesi’nde bulunan 4 katlı bir binanın üzerine yerleştirilmiş durumda. Hemen yanı başında bulunan ve tamamen boş olan Havuzbaşı Kent Meydanı’nda ise herhangi bir tabela bulunmaması dikkatlerden kaçmadı. Bir diğer tabela ise Saraybosna Caddesi’ne yerleştirilmiş. Acil toplanma alanı olarak gösterilen yerde ise bir çay bahçesi kurulmuş ve çevresinde çelikten yapılmış ağır reklam panoları yer alıyor.