Erzurum'da 831 yıllık şaheser

Erzurum Güncel-Saltuklu beylerinden Ebul Fetih Muhammet Nesuhittin tarafından Mimar Saltuk Kızılhasan Mehmet Efendi’ye yaptırılan Ulu Cami aynı zamanda Atabey Cami olarakta biliniyor. 831 yıllık şaheşer yüzyıllar içinde yapılan onarımlar nedeniyle özgün durumunu kaybederken, halen bazı özelliklerini de koruyor. Caminin orijinal mihrabı üzerindeki tahtadan yapılan kırlangıç tavanı iki bin metrekarelik alanda nem ve kuruluğun önüne geçiyor. Ayrıca yapılan onarımlara rağmen güneş saati görevi yapan ve ‘fil gözü’ adı verilen iki yuvarlak pencere günün her saati cami içini aydınlatıyor. Ayrıca Türkiye’deki bir çok tarihi eserde bulunan akustik özellik Ulu Cami’de daha farklı olarak ortaya çıkıyor. 47 sütunun bulunduğu kutsal mekanda 8 sütunun birbirlerinden 15’er santimetre öne doğru konuşlandırılması cami içinde akustiği sağlıyor. Bunun yanında caminin ‘mukarnas’ kubbesi sesi en az 10 misli artırıyor. 5 KEZ ONARILDISultan IV.Murad zamanında yiyecek deposu olarakta kullanıldığı bilinen camideki kitabelerden anlaşıldığına göre Erzurum Valisi Hüseyin Paşa 1639’da, Ali Efendi 1826’da camiyi onarmış. Daha sonra 1858, 1860 yıllarında da onarım gören Ulu Cami 1957-1964 yılları arasında da Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından elden geçirilmiş. Aynı anda yaklaşık 6 bin kişinin namaz kılabildiği camide yapılan onarımlar iç mekanda karışık bir mimari ortaya çıkarmış durumda. Bununla beraber 51.00x54.00 m. ölçüsünde dikdörtgen planlı olan caminin mihrap duvarına dik yedi ayrı sahından meydana gelmiştir. Bugün on altısı duvarlara bitişik kırk paye ibadet mekanında üst örtüyü taşımaktadır. Caminin birinci bölümü beşik tonozla örtülüdür. İkinci bölümün önündeki iki mekan 10 sütunun taşıdığı tonoz örtülüdür. Üçüncü ve dördüncü bölümlerin üst örtüsü payeler tarafından taşınmaktadır. 5 KAPISI VARTarihi mekanın ikisi doğuda, üçü kuzeyde bulunan 5 kapısı bulunuyor. Ancak bu kapıların hiç birisinin birbirine benzememesi dikkatlerden kaçmıyor. Ayrıca caminin sağ tarafında tuğladan yuvarlak gövdeli tek şerefeli minaresi bulunuyor. Minareye içeriden çıkılırken, şerefeden yukarısının zaman içinde yıkıldığı biliniyor.BÜYÜK İLGİ GÖRÜYORTarihi mekan yerli ve yabancı turistlerinde ilgi odağı. Günün her saati ziyarete açık olan camiye özellikle yabancı turistleri büyük ilgi gösteriyorlar. Cami hakkında ziyaretçileri bilgilendiren turist rehberleri Ulu Cami’nin yurt dışında çok iyi bilindiğini belirttiler. Yabancı turistlerin kutsal mekanlara karşı büyük ilgi duyduğunu anlatan rehberler, “Yabancılar için kutsal mekanların önemi çok büyük ve büyük saygı duyuyorlar. Ayrıca mimarileriyle de yakından ilgileniyorlar. Yüzyıllar önce yaptırılan tüm bu eserlerdeki özellikler onları büyülüyor. Bu eserler sayesinde Osmanlı’yı ve Türkleri daha iyi anlıyorlar. Erzurum’da da Ulu Cami’yle birlikte Çifte Minareli ve Yakutiye Medresesi turistlerin dolaşmaktan büyük keyif aldıkları mekanlar. Öyle ki sadece bu eserleri dolaştırmak için iki gün ayırıyoruz. Medreseye giren turistler adeta karış karış eseri inceliyorlar. Eserin tarihiyle ilgili her ince ayrıntıyı öğrenmek istiyorlar. Tarihi eserleriyle adeta bir açık hava müzesi olan Erzurum bunu çok iyi değerlendirmeli” dediler.Palandöken