Erzurum Güncel- Erken seçim tartışmalarını ‘İktidarın suyu bulandırma çabası' olarak değerlendiren eski Cumhuriyet Savcısı Bülent Yücetürk, kamuoyunun tartıştığı soruları SÖZCÜ için yanıtladı.
“İktidar normal şartlarda Haziran ayında yapılması gereken seçimleri öne almak istiyor. Ama bu arada kendi yazdıkları yasayı beğenmiyorlar, bugünkü koşullarda işlerine gelmiyor, tartıştırıp suyu bulandırıyorlar” diyen Yücetürk, “Kendi koydukları kuralları dahi eğip bükme peşindeler. Elini kolunu bağlayan meşruiyet tartışması yani bir kez daha aday olabilir mi? Eğer kendisi karar alarak seçim tarihini öne çekerse bu sorunu kucağında buluyor. Çünkü muhalefetin desteği olmadığı için Meclis'e bu kararı aldıramıyor. Bu kez de buradan bir mağduriyet çıkar mı diye uğraşıyor” dedi. İşte tartışılan sorulara Yücetürk'ün yanıtları:
116'NCI MADDE ÇOK AÇIK
– Cumhurbaşkanı Meclis'i feshedebilir mi? Yoksa sadece seçimlerin yenilenmesine mi karar verebiliyor? Bu ikisi arasında ne fark var?
İkisi arasında bir fark yok. Anayasa'nın 116'ncı Maddesi çok açık, ikinci fıkrasında “Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde, Meclis genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır” deniyor. Cumhurbaşkanı seçim kararı aldığında bu madde gereği Meclis'in de yenilenmesi gerekecek yani feshedecek.
– Anayasa 116'ya göre Cumhurbaşkanı seçimlerin yenilenmesine karar verdiği takdirde kaç gün içinde seçim yapılması gerekiyor?
Bu konuda kafa karışıklığının olmasının nedeni Milletvekili Seçim Kanunu ile Cumhurbaşkanı Seçim Kanunu'nun birbiri ile çelişiyor olması. Ancak, Cumhurbaşkanlığı Seçim Kanunu en son yürürlüğe giren yasa olarak uygulanacak. Buna göre de seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde bu karar 48 saat içinde Resmi Gazete'de yayımlanarak ilan edilecek. Bu kararın verildiği günden sonra gelen 60 günü takip eden ilk pazar günü Cumhurbaşkanı ile genel seçim birlikte yapılır. Bu durumda 14 Mayıs 2023'te yapılması düşünülen bir seçim için 14 Mart 2023'ten önce Meclis veya Cumhurbaşkanı tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi yasal zorunluluk.
SEÇİM İÇİN KOŞULLAR OLUŞTU
– Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar verirken bir gerekçe sunması gerekiyor mu?
Hukuki bir gerekçe sunmak zorunda değil. Ancak seçimlerin yenilenmesine karar verirken siyaseten bu yenilenmenin gerekçesini halka anlatmak zorunda. Seçimlerin yenilenmesi için tüm koşullar oluşmuştur.
– Meclis seçim kararı alırsa süreç nasıl işleyecek?
Meclis'in seçimlerin yenilemesine karar vermesi ancak beşte üç çoğunlukla yani 360 vekilin seçimlerin yenilenmesi yönünde oy kullanması ile mümkün. Bugünkü Meclis aritmetiğinde taraflar bu çoğunluğa sahip değil bir konsensüsle karar alınması da olası görünmüyor. Meclis kararı olduğu için Cumhurbaşkanının veto etme yetkisi yok. Anayasa'nın 103'üncü maddesine göre, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanır. Meclis'in aynı konuda kanun çıkarması durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelir. Bu düzenleme bu dönemde hiç uygulanmadı.
AKP Meclis'te azınlığa düşerse iktidarla uzlaşır
– Cumhurbaşkanı ayrı partiden Meclis çoğunluğu farklı partilerden olursa, mesela Cumhurbaşkanı Erdoğan ama Meclis'te AKP azınlık olursa çatışma yaşanır mı?
6'lı Masa'nın, Meclis'te çoğunluğu kazanması halinde AKP bloku sistemin değişmesi için iktidar ile uzlaşmak zorunda kalacaktır. Çünkü bu sistem Erdoğan'a göre dizayn edildi. AKP bu yetkileri bir başkasının kullanacağını hiç düşünmedi. Biz bugün seçilmiş bir kralı seçiyoruz. O kral Meclis'i, yargıyı yürütmeyi her şeyi belirliyor. 6'lı Masa'nın seçimi kazanması halinde bir süre ülkenin siyasi, ekonomik ve idari yönden restorasyonu yapılıp gerekli yasal altyapı düzenlendikten sonra ülkeye, millete yük olmayacak şekilde seçimlere gidilebilir. Ancak bu çok da gerekli değildir. Anayasa'ya konulacak ek bir maddeyle seçimlere gitmeden parlamenter sisteme geçilebilir.
Erdoğan'ın 3. kez adaylığı Meclis'in kararı ile mümkün
– Seçim zamanında, yani Haziran ayında yapılırsa Erdoğan bir kez daha aday olabilir mi?
Anayasa'nın 101. Maddesi'ne göre Cumhurbaşkanı'nın görev süresi 5 yıldır. Bir kişi en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir. Erdoğan birincisi 2014 yılı ikincisi de 2018 yılı olmak üzere iki dönem için seçildi. Dolayısıyla üçüncü dönem aday olması ancak Meclis'in seçimlerin yenilenmesine karar vermesi ile mümkün. Cumhurbaşkanı'nın seçilme usulü, görev süresi ve aday olma koşullarında bir değişiklik yapılmadı. Yani 2017 referandumundan önceki seçildiği dönemi yok sayacak herhangi bir kural değişmedi. Yetkilerinin arttırılması önceki görev sürelerinin yok sayılması sonucunu doğurmaz. Aksi düşüncenin kabulü Cumhurbaşkanı'nın görev ve yetkilerinde her değişiklik ona yeni bir hak tanır ki bu da hukuken kabul edilebilir bir sonuç değil. Meclis erken seçim kararı alırsa adaylık tartışması bitecek. İstedikleri de bu. Erdoğan kendi karar alırsa ve seçildiği takdirde bir hukuki tartışma hep olacak.
ANAYASA NE DİYOR?
– 101. MADDE: Cumhurbaşkanı adaylığını düzenleyen Anayasa'nın 101. Maddesi şöyle: “Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilir. Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir. Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde beşini almış olan siyasi partiler ile en az yüzbin seçmen aday gösterebilir. Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday, Cumhurbaşkanı seçilir. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday, Cumhurbaşkanı seçilir. Seçimlerin tamamlanamaması halinde, yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut Cumhurbaşkanının görevi devam eder.
– 116. MADDE: Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla (360 milletvekili) seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. Bu halde Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır. Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır. Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilir. Seçimlerinin birlikte yenilenmesine karar verilen Meclisin ve Cumhurbaşkanının yetki ve görevleri, yeni Meclisin ve Cumhurbaşkanının göreve başlamasına kadar devam eder. Bu şekilde seçilen Meclis ve Cumhurbaşkanının görev süreleri de beş yıldır.