Erzurum Güncel- Diğer büyük yapım şirketleri de benzer bir yol izlerse “sinema kültürü” ciddi yara alabilir, dahası var olan tekelcilik büyüyebilir. Türkiye’deki sinemaların avantajı ise bazı film platformlarının henüz ülkemize gelmemiş olması...
MURAT ÖZTEKİN
Pandemi şimdiden dünyayı çok değiştirdi. En çok sarsılan sahalardan biri olan sinema ise daha büyük değişimlere gebe... Warner Bros.un geçen hafta yaptığı bir açıklama, beyazperdeyi, özellikle de salon sahiplerini şaşkına çevirmiş hâlde. Zira dünyanın en büyük medya şirketi olan Amerikan WarnerMedia’ya bağlı yapım şirketi, 2021’de ABD’de vizyona girecek bütün filmlerini aynı anda dijital film platformları olan HBO Max’te yayınlayacak. Bu karar, devam eden bir tartışmanın fitilini ateşledi ve hâlihazırda kriz yaşayan sinema salonlarının geleceğine dair soru işaretlerini çoğalttı.
TARTIŞMA NASIL BAŞLADI?
Peki, bu karar ne manaya geliyor? Konuyu anlamamız için biraz geriye gitmek lazım, pandeminin ilk aylarına... “Troller Dünya Turu” filmine online “vizyon” yapan diğer bir ABD’li yapım şirketi Universal, mayıs ayında filmlerini sinemalarla birlikte dijital platformlarda yayınlayacağını duyurmuştu. Dünyanın en büyük sinema salonu işletmecisi AMC ise bu karara şiddetle karşı çıkmış, mesele, “Filmler, vizyondan 17 gün sonra VOD platformlarında yayınlanabilir” anlaşmasıyla tatlıyla bağlanmıştı. Ama bu anlaşma, bir kapıyı aralamak demekti... Nitekim Disney, 4 Eylül’de “Mulan”ı sinemalarla birlikte Disney+’ta yayınladı. Artık “vizyonlar” hem salonda hem de dijital dünyadaydı! Netflix filmlerini göstermeyi reddeden salonlar, bunu kabullendi.
TENET TUTMAYINCA
Merakla beklenen “Tenet” filmini sinemalara getirip beklediğini bulamayan Warner Bros. ise önce 25 Aralık’taki “Wonder Woman 1984” filmini, sonra 2021’deki 17 filmini sinemalarla aynı anda online platformuna koyacağını açıkladı. Ama o filmler arasında “Matrix 4” ve “Dune” gibi gişede büyük hasılatlar yakalayacak eserler bulunması, sinema salonları için alarm zillerinin çaldığını gösterdi. Anladığımız kadarıyla alınan karar, ilerleyen yıllarda da devam edecek gibi... Üstelik diğer büyük yapım şirketleri de benzer bir yol izleyebilir, Netflix ve Amazon Prime gibi platformların filmleri de aynı anda sinemaya gelebilir. Bu ise maddi kaynağı zeval gören sinema salonlarının orta vadede sayıca azalıp ayakta kalanların da sadece belirli bir kitlenin gittiği mekânlara dönüşme ihtimalini kuvvetlendirecek. Her ne kadar birçok sinemacı, salonların “büyülü atmosferine” vurgu yaparak hep var olacaklarını savunsa da sinemaların dar bir kitleye hitap eden mekânlara dönüşmesi şaşırtıcı olmayacak; “sinema kültürü” ciddi manada zayıflayacak.
TEKELLEŞME ARTAR
Öte yandan gişe hasılatı olmadan büyük bütçeli film çekmekte zorlanacak olan yapımcılar da tamamen dijital platformların kurallarına uymak mecburiyetinde kalacak. Bu ise hâlihazırda sinemada var olan tekelleşme ve ideolojik hegemonyayı daha da kuvvetlendirecek.
Warner Bros.un kararı değişmeyecek gibi görünse de tepkiler devam ediyor. “Dune” gibi filmlerinin yapımcısı Legendary Pictures, dava açmaya hazırlanırken yönetmen Christopher Nolan gibi isimler öfkeli...
TÜRKİYE'DE DURUM NE OLACAK?
Peki, Türkiye’de sene sonuna kadar kapalı olan sinema salonları gelecekte ne olacak? 8,5 milyon kullanıcısı olan HBO Max’in ve 74 milyon kullanıcılı Disney+’ın Türkiye’de henüz kullanılmıyor oluşu, sinemada vizyonu mecburi kılıyor. Ama bu platformların ülkemizde aktif hâle gelmesi uzak bir geleceğe kalmayacak gibi görünüyor. Sinemaların hâli de biraz buna bağlı kalıyor. Ama ülkemizde Rexx gibi bağımsız sinemalar çoktan kapandı veya can çekişiyor. Büyük salon zincirlerinin de mekân sayılarını azaltıp yeni ses ve görüntü teknolojileriyle farklı sinema tecrübeleri sunan yerler hâline gelmeleri uzak ihtimal değil.
Türkiye