Erzurum Güncel- Tarihi Erzurum Lisesi binası, ilk günkü gibi görüntüsü ile ayakta durarak takdir topluyor. Birçok ünlünün mezun olduğu Erzurum Lisesi binası, sağlam görüntüsü ile yıllara meydan okuyor. Erzurum Lisesi bugünkü binasına gelmeden önce bir süre Harbiye Kışlası olarak anılan, bir dönem Uzman Çavuş Misafirhanesi olarak kullanılan binada eğitim verdiği kaynaklarda geçiyor. Tarihi lise binası, ‘1874 yılında’ Mektebi Askeriye Kışlası (Askeri Lise) olarak inşa edilmiş ve askeri ortaokul ile lise olarak kullanılmış. 1925-1936 yıllarında Erzurum Müstahkem Mevkii Hastanesi olarak hizmet veren bina onarım sonrası askeri levazım hizmetleri için kullanılır. 1960’lı yıllarda toprak olan damı beton yapılır ve saç ile kaplanır.
İŞTE ERZURUM LİSESİNİN GEÇMİŞİ
Erzurum Lisesi Cumhuriyet döneminde, bugünkü Nene Hatun Kız Lisesi’nin bulunduğu binada, 1927 yılından itibaren eğitim faaliyetlerini sürdürdüğü yazılıyor. O zamanlar binanın taban ve tavanlarının ahşap olduğu kaydediliyor. Erzurum Lisesinin bugünkü binasına taşındığı yıl olarak 1939 yılı ifade ediliyor ve bu yıla kadar bu binada eğitim ve öğretime devam ettiği paylaşılıyor.
Mustafa Kemal'in Erzurum Lisesi Ziyareti ve Ahmet Hamdi Tanpınar!
Mustafa Kemal Atatürk, 1924 yılında Pasinler’de meydana gelen depremden dolayı Erzurum’a gelerek, bölge halkına geçmiş olsun dileklerini iletmek istedi. Bu ziyareti sırasında Erzurum Lisesi’ni de 1 Ekim 1924 tarihinde ziyaret etti. Bu esnada Erzurum Lisesi’nde öğretmenlik yapan Ahmet Hamdi Tanpınar Atatürk’ün Erzurum Lisesi’ni ziyaretini Beş Şehir isimli eserinde şöyle anlatmaktadır; “Bir ikindi vakti lisede otururken boğuk bir gürültü ile yerimizden fırladık. Her şey sallanıyordu. İlk önce şehrin yıkıldığını zannettik.´ Halk bir türlü evlerine girmek istemiyordu. Bu korkuya o sıralarda Erzurum’a gelen Atatürk son verdi. Atatürk’ü ilk defa Erzurum’da gördüm. Onunla tek konuşmam da Erzurum Lisesi’nde oldu. İki gün evvel Kars Kapısında bütün şehir halkı ile beraber karşıladığımız adam, liseye gelir gelmez beraberindeki ‘huzur-u mutad zevatın” arasından adeta sıyrılarak aramıza girdi.
ERZURUM LİSE BİNASINI KİM YAPTI?
O gününü, Erzurum Lisesi’ndeki hocalara, talebelere ve orada rastlayacaklarına vermişti. Yarım saatte gidecekti. Üç buçuk saat bizimle kaldı. Erzurum Lisesi’nin beyaz badanalı, tek kanepesi kırık muallimler odasında bana sorduğu suallere cevap verirken zihnim şüphesiz onunla çok doluydu. Önce kim olduğumu, ne iş gördüğümü, Erzurum’da ne vakitten beri bulunduğumu sordu…’ Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre Erzurum Lisesi binası, erken Cumhuriyet dönemi eseri olarak ifade edildiği kaydediliyor. Kagir kırma çatı ile örtülü, dikdörtgen planlı bir yapıdır. Binasının inşaatına 1930 yılında başlanmış 1939 yılında bitirilmiştir. Erzurum Lisesinin binası, Vali Haşim İşcan zamanında, İzmirli Müteahhit Mühendis İsmail Hakkı Bey tarafından yapılmıştır. Binanın kontrol mühendisi Kenan bey, sürveyanı Haşan Cemil Günay olduğu aktarılıyor.
BİNA TEMEL KAZISI VE RİVAYETLER!
Erzurum Lisesi bina temeli için 12 metre eşilmiş, kül ve tandırlara rastlanmış. Rivayete göre, kazı esnasında külliyetli miktarda altın ve gümüş paraların işçiler tarafından bulunduğu anlatılıyor. Erzurum Lisesi yaptırılırken,taşı, Erzurum’un Kamber köyünden, kireci Tuzcu köyünden getirtilmiştir. Binanın yapımında, Gümüşhane, Bayburt ve Yusufeli yöresinden ustalar getirilmiştir. Binanın açılış töreninde İsmet İnönü bulunmuş, pencerelerin asıl plana göre yapılmadığını ifade etmiştir. Erzurum Lisesi’nin kuruluş tarihi olarak bilinen 1889 tarihi ise, ilk Erzurum Lisesi’nin ilköğrenime başladığı Şair Nefi Ortaokulunun inşa tarihidir. Erzurum Lisesi adıyla öğrenime, bugünkü okulda başlanmış ve bu okul yaklaşık olarak 1927 senesinde yapılmıştır.
OĞLUNU SINIFTA BIRAKAN ÖĞRETMENİN OKULU!
Erzurum Lisesi unvanı ile öğretime başlanılan ilk bina bugünkü Üç Kümbet’ler karşısında ki büyük konaktır. Erzurum Lisesi’nin kazısı esnasında bir asırdan beri halkın ziyaretgâhı olan Maksut Efendi Hoca’nm mezarı, birkaç defa sökülmek istenmiş ise de sökülememiş, kabir bina altında kalmıştır. Oğlunu Sınıfta Bırakan Öğretmenin Okulu! Erzurum Lisesi büyük bir takdir ile eğitim ve öğretim hizmetlerini sürdürdüğü bilinir. Uzun yıllar Erzurum Lisesinde Matematik Öğretmeni olarak görev yapmış olan Şahip Hoca, oğlunu bile sınıfta bırakmıştır. Bu zat öldüğü zaman millet bahçesi civarındaki kabristana defnedilirken, başta Müfettiş Nazif ve Vali Haşim İşcan olmak üzere, cenaze merasimine binlerce Erzurumlu iştirak eder. Mezarı başında Müfettiş Nazif Bey şu cümleleri söylemiştir; “Ey toprak, bugün sana verdiğimiz bu yüksek sima, adaletten katiyen ayrılmamış, oğlunu bile bilmediği için sınıfta bırakmış olan kişidir” Erzurum Lisesi yatılı kısmı, Osmanlı Devleti döneminde II.Abdülhamit’in çabaları ile, taşrada daha evvel nehari (gündüzlü) olarak açılmış ve sadece bulundukları şehrin çocuklarına faydası bulunan idadilerin leyliye (yatılıya) çevrilmesi kararlaştırılmış ve bu cihetle hizmet vermiştir.
Sinan Aydın/ radarhaber.com