Erzurum Güncel-
Kardiyoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Hasan Ali Gümrükçüoğlu, son dönemde artan tansiyon problemlerinin nedenleri ve tansiyon ölçümünde dikkat edilmesi gerekenler hakkında önemli bilgiler verdi. Atar damarlarda bulunan kanın damar yuvalarına vurması ve kan basıncının değişmesi ile ortaya çıkan tansiyonun insanların günlük hayatlarında aldıkları besin ve duygusal durumlarla ortaya çıkabileceğini belirten Dr. Gümrükçüoğlu, heyecan, stres, tuzlu yemek ve kahveden uzak durarak yükselen tansiyonun düşebileceğini dile getirdi. Hastanede yapılan tansiyon ölçümlerinde hastanın stres yapmasından kaynaklanarak sonuçlarda farklılık yaşanabileceğini kaydeden Gümrükçüoğlu, hastaların kendi evlerinde yapacakları tansiyon ölçümü ile daha doğru sonuç alabileceklerini söyledi. Hastaların kendi tansiyonlarını ölçerken rahat bir koltukta oturmalarını öneren Dr. Gümrükçüoğlu, ölçüm noktası olarak sağ kolun tercih edilmesini ve büyük tansiyon ölçümü için en uygun zamanının sabah, küçük tansiyon için ise gece saatlerinin uygun olduğunu belirtti.
“Tansiyonumuzun en yüksek olduğu saatler sabah saatleridir”
Tansiyonun gün içerisinde en çok sabah saatlerinde yükseldiğini söyleyen Doç. Dr. Hasan Ali Gümrükçüoğlu, “Tansiyon, büyük ve küçük olmak üzere ikiye ayrılır. Kan kalpten pompalanır ve ana atar damarlarımıza yani vücutta bulunan büyük atar damar olan aorta kan gönderir. Kalbin kasılarak aorta ve dolayısıyla vücuda kan gönderdiği sırada atar damalarımızda oluşan basınca büyük veya sistolik kan basıncı denir. Kalp kendi içindeki kanı kasılarak aorta gönderdikten sonra vücuttaki en büyük atar damarımızın kapağı kapanır. Organlarımıza sürekli olarak kan gönderilebilmesi için kalbin kasılması sonucu atar damarlarımızda oluşan basınç değişikliğinin başlattığı, atar damarımızın gerilmesi ve elastik özellikleri sonucu devam eden basınca küçük veya diastolik kan basıncı denir. 18 yaşın üstündeki erişkin bireyin istirahat halindeki normal büyük kan basıncı en yüksek 120 mmHg, normal küçük kan basıncı ise en yüksek 80 mmHg olmalıdır. Kan basıncı gün içinde dalgalı bir seyir gösterir. Heyecan, stres, tuzlu yemek ve kahve içilmesi gibi durumlarda yükselir. Sakinleştiğimizde ve istirahat halinde düşer. Tansiyonumuzun gün içinde en yüksek olduğu saatler sabah saatleridir. Saat 9.00’da en yüksek değer, gece uykuda da en düşük değer saptanır” dedi.
“İlk zamanlar her iki koldan ölçüm yapılmalıdır”
Tansiyon ölçümünde dikkat edilmesi gerekenler hakkında da bilgiler aktaran Doç. Dr. Hasan Ali Gümrükçüoğlu, tansiyon ölçümünün ideal olması için yapılması gerekenleri şöyle sıraladı: “Tansiyon ölçümü yapılacak kişi ölçüm öncesi bir saat içinde yemek yememiş olmalı, otuz dakika öncesinde kahve, kola, enerji içeceği ve sigara içmemiş olmalı ve en az 5 dakika sakin ortamda oturduktan sonra ölçüm yapılmalıdır. Tansiyonunu ölçeceğimiz kişi bu kriterlere uymuyor ise doğru bir ölçüm yapabilmek için ölçüm ertelenebilir. Sabah ve akşam günde 2 kez tansiyon ölçülmesini önerilir. Sabah idrar yapıldıktan sonra aç karna, rahat bir koltukta en az 5 dakika oturup ölçüm yapılmalı. Ölçüm esnasında bacaklar sarkık olmalı, bacak bacak üstüne atılmamalı. Yine aynı şartlarda akşam yemeği öncesi ölçüm yapılması önerilir. Ulaşabildiğimiz imkanlar tansiyon ölçülecek bireyin özelliklerine göre atar damarlarımızın rahat hissedilebildiği, el bileği, kolumuz veya bacağımızdan ölçüm yapılabilir. Günlük pratikte en sık koldan ölçüm yapılıyor. Tavsiye edilen tansiyon ölçüm yeri sağ kolumuzdur. Sağ koldaki kan basıncı sol koldaki kan basıncımıza göre 10 mmHg kadar yüksektir. Sağ koldaki basıncın sol kola göre 10 mmHg dan fazla yüksek olması normal kabul edilmez. Sağ kolunda yaralanma veya bilinen atar damar tıkanıklığı olanlarda, sağ kolunda böbrek yetersizliği nedeniyle fistül bulunanlarda ve gebelerde sol koldan tansiyon ölçümü yapılabilir. Yine her iki koldan tansiyon ölçümü yapılamıyorsa diz kapağımızın arkasından tansiyon ölçümü yapabiliriz. İlk zamanlar her iki koldan ölçüm yapılmalıdır. Sonraki takiplerde yüksek olan koldan tansiyon ölçülmelidir.”
‘Vücut yapısına göre tansiyon aleti seçilmeli’
Tansiyon ölçümünde kullanılan manşonların kol yapısına göre seçilmesi gerektiğini de belirten Doç. Dr. Hasan Ali Gümrükçüoğlu, “Kan basıncını belirlemede altın standart atar damar içerisine anjiyografi sırasında basınç algılayıcı kateter konularak direkt yöntemle ölçülmesidir. Fakat günlük pratikte kullanılmaz. Günlük uygulamada, standart kriterlere uygun olduğu bilinen tansiyon aletleri kullanılarak ölçüm yapılır. Kalibre edilmiş bir aneroid manometre veya osillometrik ölçüm yapan elektronik bir tansiyon aleti kullanılabilir. Kan basıncının doğru ölçülmesi için tansiyon aleti manşonunun boyutları hastaya uygun olmalı ve manşon içerisindeki şişen kese bölümü kol çevresinin en az yüzde 80’ini sarmalıdır. Manşon küçük ise tansiyon daha yüksek ölçülür. Manşonun genişliği ise kol uzunluğunun üçte ikisi kadar olmalıdır. Normal erişkinlerde kullanılan tansiyon aletlerinde manşonun kesesi 12 santim eninde ve 35 santim boyunda olmalıdır. Obezlerde ve kol yapısı kaslı kişilerde kese genişliği 20 santim, uzunluğu 40 santim civarında olmalıdır” şeklinde konuştu.
“Kliniklerde kan basınçları daha yüksek gözlemlenebiliyor”
Hastanede yapılan tansiyon ölçümlerinde hastane ortamının vermiş olduğu stres nedeni ile doğru sonuç alınamayabileceğine dikkat çeken Doç. Dr. Hasan Ali Gümrükçüoğlu, “Kan basıncı, muayenehanede veya klinikte ölçüldüğünde evdeki ölçüm sonuçlarına göre daha yüksek bulunma eğilimindedir. Kan basıncının muayenehane dışında ölçülmesi tansiyonu yüksek hastaların ilk değerlendirmesi ve tedaviye verdikleri cevabın izlenmesi açısından değerli bilgiler verebilir. Son yıllarda hastanın kan basıncının evde izlenmesi yöntemi yaygın olarak uygulanmaya başlanmıştır. Kan basıncının hastanın kendisi tarafından ölçülmesinin avantajları ise gerçek tansiyon yüksekliği ile hastanede strese bağlı yalancı kan basıncı yüksekliğinin ayırt edilmesi, yeni başlayan kan basıncı yükselmelerinde ve sınırda hipertansiyonda günlük kan basıncı değerlerinin belirlenmesi, antihipertansif ilaçlara alınan cevabın değerlendirilmesi, hastanın tedavi planına daha iyi uyması, hasta izleme maliyetinin azalması şeklinde sıralanabilir. Evde kan basıncı ölçümü yapması önerilen hastaların kan basıncındaki dalgalanmalardan korkmamaları, ancak hekimlerine haber vermeleri, tanı amacıyla ölçüm yapılıyorsa günün farklı zamanlarında, tedaviyi izlemek için ölçüm yapılıyorsa günün aynı saatlerinde ölçüm yapmaları önerilir” ifadelerini kullandı.