80 darbesinin hayatta kalan baş aktörleri dönemin Genelkurmay Başkanı Kenan Evren ve ile Hava Kuvvetleri Komutanı Tahsin Şahinkaya’nın, “Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın tamamını veya bir kısmını değiştirmeye veya ortadan kaldırmaya ve Anayasa ile teşekkül etmiş olan Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni ortadan kaldırmaya veya görevini yapmasına engel olmaya cebren teşebbüs etmek” suçlamasıyla “ağırlaştırılmış müebbet” istemiyle yargılanmasına Ankara 12. Ağır Ceza Mahkemesi’nde başlandı. 

Tarihi davadan kareler

Foto galeri için tıklayın

Evren ve Şahinkaya, duruşmaya sağlık durumlarını gerekçe göstererek katılmazken, avukatları hazır bulundu. Duruşma salonuna iddianamede ismi geçenler, müştekiler, izleyiciler, basın mensupları ve taraf avukatları alındı.

‘Yok hükmünde’ye ret

Duruşmada Kenan Evren’in avukatı Hayri Acar, davanın yok hükmünde sayılması yönünde karar verilmesini talep etti. Gerekçe olarak da 1982 Anayasası’nın hala yürürlükte bulunduğunu ve bu Anayasa’nın geçici 1. maddesine göre darbe döneminde Milli Güvenlik Konseyi tarafından yapılan işlemlerin anayasal güvence altında olduğunu gösterdi. Ancak mahkeme, verdiği kısa aradan sonra sanıkların avukatının yaptığı talebi reddetti. Mahkeme Başkanı Süleyman İnce, “Sanıkların yargılandığı suçun mahkememizin görev alanında olması nedeniyle talebin reddine oybirliğiyle karar verilmiştir” dedi. İnce, “ihsas-ı rey” olarak anlaşılmaması için bu ret kararının gerekçesinin yazılmayacağını açıkladı.

Adli Tıp’tan yazı geldi 

Duruşma sırasında Ankara Adli Tıp Kurumu Grup Başkanlığı’ndan gelen yazı, Başkan Süleyman İnce tarafından zarfından çıkarılarak okundu. Yazıda, sanıkların duruşmaya katılıp katılamayacakları, katılmaları halinde sağlık durumlarının etkilenip etkilenmeyeceğine ilişkin kararın ancak İstanbul’daki Adli Tıp Kurumu tarafından verilebileceği belirtildi.

‘Soğuk demiri hissetsinler’ 

Müdahil avukatları, Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre iddianamenin sanıkların yokluğunda okunamayacağını belirterek, sanıkların hazır edilmesini istedi. Ankara 68’liler Derneği avukatı İmdat Balkoca, sanıkların pek çok insanın cezaevinde zulüm görmesine neden olduğunu belirterek, “Onların da demirin soğukluğunu, duvarların kasvetini bir an için de olsa hissetmeleri gerekir” diyerek tutuklanmalarını istedi. Avukat Senih özay da tutuklama ve duruşmaya getirilme konusunda karar verilirken Evren’in intihar edeceğine ilişkin açıklamalarının da dikkate alınmasını isteyerek, elindeki gazete kupürünü gösterdi.

Pinochet örneği de verildi 

Müdahil avukatlardan Fikret Babaoğlu, darbecilerin yargılanmamak için hastanelerde kuyruk olduğunu savunarak, “Balyoz ve Ergenekon davalarında da öyle oldu. Bunun önlenmesini talep ediyoruz. Sanıkların burada, duruşmada hazır edilmesini istiyoruz. Ya Mısır diktatörü Mübarek gibi kafes içinde ya da Şili’de yargılanan darbeci Pinochet gibi tekerlekli sandalyede getirilsin” dedi.

ABD’nin rolü araştırılsın

Avukat ömer Kavili de, “Demir kafeste, gerekirse yatakta getirilsin. çarpraz sorgularının burada yapılması gerekiyor. Sanıkların beden dillerini de görmemiz gerekir. Bunun için lazım” dedi. Avukatlar ayrıca darbede ABD’nin ve kontrgerillanın rolünün araştırılmasını istedi.

‘Tutuklansınlar’

BDP Genel Başkan Yardımcısı avukat Meral Danış Beştaş da sanıkların tutuklanmasını isterken, “Hukuk karşısında eşitliğe aykırı bir durum var. Dün İbrahim Boztaş isimli hasta bir mahkum cezaevinde hayatını kaybetti. Bu dosyada sağlık sorunları nedeniyle tutuklama kararı verilmemişti. Davanın mahiyeti nedeniyle de tutuklama kararı verilmesi gerekir” dedi.

Karıştır barıştır kavgası

Duruşmada müdahil avukatı Aydın Erdoğan, ülkücüleri kastederek, müdahillik için dilekçe veren bazı kişilerin darbecilerle işbirliği içinde hazırlık hareketlerinde yer aldıklarını, 1 Mayıs, 16 Mart, Maraş, Sivas gibi katliamlarda yer alan bu kişilerin müdahil olarak alınmamasını istedi. ülkücüler adına duruşmaya katılan avukat Mustafa Remzi Toprak ise, “Bir onlardan, bir onlardan idam etmişlerdi” diyerek söz istedi. Mahkeme Başkanı ise, “Biz karıştırma makamı da değiliz, barıştırma makamı da değiliz” diyerek avukat Toprak’a kızdı. Avukatın, “Ama onlar konuştu” demesi üzerine Başkan, “Burada onlar-bunlar yok” diyerek tepki gösterdi.

‘İhtiyarların 3-5 ay ömrü var’

Duruşmaya müdahil olmak için dilekçe veren çHD (çağdaş Hukukçular Derneği) Başkanı Selçuk Kozağaçlı, salondakileri zaman zaman güldüren renkli bir savunma yaptı. Kozağaçlı, “Benim anladığım, ihtiyarların 3-5 ay ömrü var. Allah uzun ömür versin de mahkum olduklarını görelim” dedi.

Bu yargılama çok geç oldu

1978 yılında Ankara Tuzluçayır’da kurşunlanarak öldürülen Zeki Kargın’ın babası Halit Kargın da (sağda) sabah saatlerinde Devrimci 78’liler Derneği ile adliyenin önüne geldi. Gözyaşlarını tutamayan Kargın, “Bu yargılama çok geç oldu. Benim oğlumu 78’de öldürdüler. Bunun davasını şimdi yapıyorlar. Ben hem oğlumun hem de burada insanların ellerinde tuttuğu tüm resimdeki çocukların hesabını sormak için geldim” dedi.

BERFO ANA: Evren’e ‘Utan’ demeye geldim

Başbakan Erdoğan’ın “akıbetini bulacağım” dediği faili meçhul kurbanı Cemil Kırbayır’ın annesi Berfo Ana, ambulansla adliyeye getirildi. Doktorların kontrolünde duruşma bitene kadar bekleyen Berfo Ana, Evren’e seslenerek, “Sen nasıl bir insansın, hala yaşıyorsun” diye isyan etti. Oğlumun tabutunu isteyen Berfo Ana, “Birçok oğlumu aldılar. Bunu asla unutmayacağız, asla affetmeyeceğiz. Bunu yapanlar sürünecek. Evren’e utan demeye geldim” dedi.

NOTLAR...

- İZDİHAM NEDENİYLE DURUŞMA GEç BAŞLADI: 147 kişilik salonda izdiham çıktı. İzdiham nedeniyle saat 09.30’da başlaması gereken duruşma saat 10.00’da başlayabildi.

- KüRKçü VE BAŞKAN TARTIŞTI: Salona sadece mahkemenin belirlediği listede ismi bulunanların alınması zaman zaman tartışma yarattı. Salonun dolması üzerine Başkan Süleyman İnce, mübaşire, ”Seyirci kontenjanı doldu. Milletvekili dahi olsa almayın” talimatı verdi. Mübaşir, BDP’li Ertuğrul Kürkçü’yü salona almak istemedi. Kürkçü bunun üzerine mübaşire, “Beni nasıl almıyorsun, çek elini, ahmağa bak” diye çıkıştı. Bunun üzerine Başkan İnce, Kürkçü’ye “Burada bir sinema sektörü mü var?” diye seslendi. Kürkçü, “Size yapılmış bir hareket değil, siz mübaşir misiniz?” diye karşılık verdi. İnce ise, “Ona yapılmış hareket bana yapılmıştır. Siz de fırça atma uzmanı mısınız?” dedi. Bu sırada AKP’li Ayşenur Bahçekapılı da Kürkçü’ye tepki göstererek, “Terbiyesiz. Görevini yapan mübaşire laf ediyor. Bir de emekçileri savunacak?” diye konuştu.

- AVUKATLAR SANIK SANDALYESİNE OTURMADI: Salon dolunca Mahkeme Başkanı, “Bunu önermekten utanıyorum ama dileyen avukat sanıklar için ayrılan sıralara oturabilir” dedi. Ancak avukatlardan buraya oturan olmadı. Başkan İnce daha sonra bu teklifin bazı avukatlardan geldiğini açıkladı.

- GöRüNTüLERE YASAK: İzleyici ve basın mensuplarının cep telefonları ile görüntü almaları üzerine Başkan İnce, görüntüleri yayınlayanlar hakkında suç duyurusunda bulunacaklarını ve bu saygısızlığa izin vermeyeceklerini söyledi.

- SAKIK’IN ESPRİSİ: BDP’li Sırrı Sakık, eskiden DGM olarak görev yapan mahkemede yargılandıklarını ima ederek, “Mübaşirler eski mübaşir. üzerimizde emekleri var” diyerek espri yaptı.

- DEVLET DE MüDAHİL: Duruşmaya müdahil olarak Başbakanlık adına Başbakanlık Hukuk Hizmetleri Başkanı Sami Arslan Aşkın, TBMM adına Hukuk İşleri Başkanı Yıldız Gezginli katıldı. İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanı Ayhan Sefer üstün ile komisyon üyesi Hamza Dağ da duruşmayı izledi.

Evren: Beni en çok İpekçi ailesi üzdü!

12 Eylül’den önce öldürülen gazeteci-yazar Abdi İpekçi’nin ailesinin dilekçe vererek, 12 Eylül davasına müdahil olması, eski Cumhurbaşkanı Kenan Evren’i üzdü. GATA’da tedavisi süren ve geçtiğimiz günlerde düşme sonucu kolu kırılan ve dünkü tarihi duruşmaya da katılmayan Evren’in yakın çevresine müdahillik taleplerini değerlendirirken, “Beni en çok Abdi Bey’in ailesinin verdiği müdahillik dilekçesi üzdü” dediği öğrenildi. İpekçi ile birlikte Ankara Cumhuriyet Savcısı Doğan öz ile Yazar ve Sosyolog Prof. Cavit Orhan Tütengil’in aileleri de davaya müdahil olmak için dilekçe vermişti. İpekçi ailesinin dilekçesinde, darbe öncesindeki İpekçi, öz ve Tütengil cinayetlerinin, toplumu kaosa, iç çatışmaya sürükleyerek ülkeyi yönetilemez hale getirip, askeri darbeye zemin hazırlamak ve yönetimi ele geçirmek amacıyla işlendiği belirtilmişti.

Davayı damadı anlattı

Evren’in GATA’daki odasında, Adliye önünden canlı yayın yapan kanalları takip ettiği öğrenildi. Kenan Evren’e duruşmayla ilgili bilgileri de damadı Erkan Gürvit verdi. Gürvit duruşmanın ilk bölümüne katıldı. Gürvit’in daha sonra GATA’ya giderek, duruşma salonunda yaşananlarla ilgili Kenan Evren’e bilgi verdiği belirtildi.

SOSYAL MEDYADA GüNüN KONUSU OLDU

Kırık değil ‘darbe’dir o

Tarihi dava sosyal medyada da büyük ilgi gördü. İşte twitter’dan bazı mesajlar:

- 17 yaşındaki Erdal Eren’in yaşını büyütüp asan Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya’nın yaşlarını küçültüp öyle mi yargılasak? Nasıl olur?

- 104 yaşındaki Berfo ana ambulansla gelsin, Kenan Evren kolu kırıldı diye gelmesin. Siz hala adalete inanıyor musunuz?

- Kenan Evren’in kolu kırılmış. Kırık değildir ‘darbe’dir o, kırık olsa duramaz.

- Kenan Evren’i altın kafese koymuşlar, ille de darbe demiş.

- Kenan Evren kafes içerisinde getirilsin.

- Kenan Evren Ankara Gata’da, Tahsin Şahinkaya İstanbul Gata’da ter (!) döküyor. Kavun-karpuz yata yata, darbeciler paşa paşa.

- Evren yargılanıyor. İlginç, yargılanacağı binaya gidebilmek için önce Kenan Evren Bulvarı’ndan sonra Kenan Evren Caddesi’nden geçmeniz gerek!

- Kenan Evren’e Ajdar dinletilsin deniliyor. Bildiğim kadarıyla bu ülkede idam kaldırılmadı mı?