Erzurum Güncel- Vali Okay Memiş mesajında şunları kaydetti; “Anadolu’ da her türlü işgal ve müdahaleye karşı birlik ve beraberlik içinde topyekûn mücadele ve kurtuluş hareketini başlatmak üzere, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkan Mustafa Kemal Atatürk; Amasya - Tokat - Sivas ve Erzincan illerine uğrayarak yetkililerle ve halkla çeşitli temaslarda bulunduktan sonra, 03 Temmuz 1919’da Erzurum’a teşrif etmişlerdir.
Bilindiği üzere; Erzurum Kongresi, 23 Temmuz-7 Ağustos 1919 tarihleri arasında Erzurum’ da toplanmıştır. Erzurum Kongresi milli mücadelenin rotasının belirlenmesi itibarıyla tarihi bir öneme sahiptir. 9 Temmuz 1919’da askerlik görevinden istifa eden Büyük Önder’in başkanlığında 23 Temmuz 1919 tarihinde büyük bir gurur vesilesi olarak, gerçekleştirilmiştir. 103. yılını gururla kutladığımız bu tarihi Kongrede ülkemizin geleceğini tayin edecek çok önemli kararlar alınmış, “Vatanın bir bütün olduğu, parçalanamayacağı, manda ve himayenin kabul edilemeyeceği, Kuva-yı Milliye’yi amil ve milli iradeyi hâkim kılmak temel esastır.” Şeklinde bütün cihana ilan edilmiştir. Erzurum Kongresi ile bağımsızlık meşalesi yakılmış ve istiklal savaşımız bu şehirden başlatılmıştır. Kurtuluş mücadelesi, 23 Temmuz tarihinde de Erzurum’da olgunlaşmıştır.
Bu bağlamda, Mustafa Kemal Atatürk’ün Erzurum çalışmaları sırasında mücadelenin seyrini değiştirecek, çok önemli gelişmeler yaşanmıştır. Atatürk’ün askerlik görevinden istifa etmesi, artık sade bir vatandaş olmasına karşın, bağımsızlık sevdalısı yiğit dadaşların onu bağırlarına basmaları ve ardından yürümeleri, daha da önemlisi 9. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir Paşa’nın burada, kolordusu ile emrinde olduğunu beyan etmesi, milletimizin kaderini değiştiren muhteşem tarihi dönüm noktalarından biri olmuştur.
Bundan dolayıdır ki, Gazi Mustafa Kemal Atatürk 1920 yılında yapılan İzmir iktisat kongresinde konuşmasının bir bölümünde “Efendiler, Heyet-i aliyenizin, bugün akt etmiş olduğu Türkiye İktisat Kongresi çok mühimdir, çok tarihidir. Nasıl ki Erzurum Kongresi felaket noktasına gelmiş olan bir milleti kurtarmak hususunda misak-i millînin ve teşkilât-ı esasiye kanununun ilk temel taşlarını tedarik hususunda amil olmuş, müessir olmuş, müteşebbis olmuş ve bundan dolayı tarihimizde, tarih-i millimizde en kıymetli ve yüksek hatırayı ibraz etmiş ise kongreniz dahi milletin ve memleketin hayat ve halas-ı hakikisini temine medar olacak düsturun temel taşlarını ve esaslarını ihzar edip ortaya koymak suretiyle tarihte en büyük namı ve çok kıymetli bir hatırayı ihraz edecektir”. İfadeleriyle, Erzurum kongresinde ülkemiz için alınan en önemli kararları hatırlatma gereği duymuş ve bu kongreden büyük bir övgüyle bahsetmiştir.
Erzurum Kongresi’ nde sadece bu bölgenin değil, aslında milletin kaderini tayin eden kararlar alınmıştır. Zaferin ilk adımı, bağımsızlığın kapısı olan Erzurum Kongresi kararları Türk milletinin azim ve kararlılığının bir örneğini teşkil etmektedir. Türk milletinin tarihi şeref sayfalarından biri olan bu kongreye, Erzurum halkı, büyük bir heyecan ve vatan aşkıyla destek vermiş, hiçbir fedakârlıktan kaçınmamıştır.”