Demokratik devletlerde ordu-sivil ilişkileri nasıl olmalı ?

Ekonomik ve toplumsal açıdan darbelerin Türkiye'ye maliyeti ne oldu ?

Demokratikleşme - sivilleşme için bundan sonra nelerin yapılması gerekli?

Elif çakır sordu; Cengiz Yavilioğlu Söz Bitmeden'de yanıtladı...

İşte Elif çakır'ın Yavilioğlu'na yönelttiği sorular ve programda yapılan çarpıcı açıklamalar;

Cengiz Yavilioğlu: Darbeleri Araştırma Komisyonu'na gelen kişiler bize halkın önüne gelmiş gibi hissederek kendini anlattıkları şeyleri bu düşünce ve hareketle paylaştı. Burada kişiler kendi iradeleriyle cevap verir herşeye, bir zorlama, bir mecbur kılma yoktur burada zaten tüm açıklamalar basın önünde gerçekleşti sadece bir kaç kişi istemedi basın karşısında açıklama yapmamayı. Tabii ki orada yapılan açıklamaların hepsi kayıtlara girdi, bir zaman sonra bunlar zaten dijital ortama yansıtılacak ve gizli birşey kalmayacak.

Rapora girmeyen evraklar da var, bu evraklar sonradan gelen evraklar inceleme fırsatı bulamadığımız evraklar. Bu evraklarda incelemeye tabii tutularak kamuoyu ile paylaşılacak.



Elif çakır: Geriye dönüp baktığınız zaman 'şunları eksik bıraktık' dediğiniz birşeyler varmı?

Yavilioğlu: Zaten komisyona üye gönderen partiler bu kapasite olan, çalışabilecek arkadaşları gönderdiler. Biz çalışmaya başlarken yöntemi şöyle belirledik, öncesi ve sonrası. öncesiyle ilgili bilgiler öğrenilecek ve sonrasıyla ilgili bilgiler öğrenilecek. Yeni komisyonların kurulmasındaki önemli sebeplerden biri incelenemeyen ve incelenmeye tabii tutulması gereken hareketler var. Mesela Dışişleri Bakanlığı'ndan 60 ve 70'li yıllara ait bile evraklar var bunları da incelemek gerekiyor. Açılan bu kutunun içinde neler olduğunu ayıklamak lazım, biz pandoranın kutusunu açtık bunun içinde neler olduğunu iyi araştırmak lazım.

Elif çakır: Peki ben size 28 Şubat neden yapıldı desem, yeni bir tanımlama getirebilirmisiniz?

Yavilioğlu: önce bu darbelerden kimin kazançlı çıkacağı sorusunu sormak lazım, kimlerin hangi çıkarlarına engel oldu bunlara bakmak lazım öncelikle. Bunun bir sebepi uluslararası alana dönük yüzüdür, bir diğer sebebi ise ekonomik yüzüdür bakılması gereken. Bu işi askerler böyle istedi diye bakmak eksik bir bakış açısıdır, askerler bu işin sadece bir parçasıdır asıl ana unsurlar vardır ve bunlar önemlidir.

Mesele 28 Şubat'ta birincisi ekonomik çıkarların devam etmesini isteyen bir kesim vardı, Refah Yol hükümetinin bunu kullanması bu kesimle üst üste örtüşmedi. 97 ve 98'lere bakın, faiz oranlarına bakın, büyük şirketlere bakın mesela İstanbul'daki bir şirketin elde ettiği karları nerede oluşturduklarına bakın bir sonuca ulaşabilirsiniz. Bunları elde etmek için ne gerekiyordu, devletin böyle bir paraya ihtiyaç duyması lazımdı, borçlu kalması gerekti yani. Böyle birşey için yüksek faiz olması lazımdı, bu artık bir sarmala girer, sıcak para olmadan sistemi çevirecek imkanı kalmaz devletin. Refah Yol hükümetinde rahmetli Erbakan'ın havuz sistemi vardı oluşturduğu, elinde olan paralar kamu sektörünün bir havuzda toplanır, ihtiyacı olan kurum ve kuruluşlara aktarılırdı. Bu olmadığı takdirde devlet elindeki parayı bankalara ucuz bir miktarda satardı, para da bu, parayı düşük şekilde satıp tekrar yüksek faizle alıyorsunuz buraya itiraz ettiler. Biz o dönemin Ekonomi Bakanı Söylemez'i de dinledik bu konularla ilgili olarak.



Uluslararası yönüne de bakmak lazım bunların, Batı ekseni dışında bir eksen oluştu. Batı ekseninden kaymayı engellemekti bu müdahale. Erbakan o zaman Batı ekseninden İslam coğrafyasına yaklaştığı için yapıldı müdahale.

DARBELERİN KİŞİBAŞINA VERDİĞİ KORKUNç EKONOMİK ZARAR

Elif çakır: 70 milyar dolar dendi, 291 milyar dolar dendi olan zarar. Hangi miktar daha doğru?

Yavilioğlu: Bu kalemlere göre değişir. Bazı yerlerde söyledim o dönemde kayıp kişi başına düşen maliyeti 4 bin 150 dolar, yani 2002'den önce her bir vatandaşın cebinden bu para alındı. Darbelerin böyle bir maliyeti var, bu benimde cebimden alınmış oldu, çocuğumun cebinden de alınmış oldu, yiğenimin de alınmış oldu darbelerin kişi başına düşen zarar mayetinde böyle bir sonucu var. Bu para bir kısımında zenginlik kaynağı oldu.

Elif çakır: Bu rakam az değil, peki biz bunu geçmişe dönük olarak tahsil edebilirmiyiz?

Yavilioğlu: Tabii ki geçmişe dönük olduğu için böyle birşey söz konusu olmayacak gibi görünüyor, işte yapılan çalışmalar da bir daha böyle şeyler yaşanmaması için.

Elif çakır: Bu darbelerden zengin olanlar var, bizim cebimizden çıkan paralar bunlara gitti o zaman. Tekrar tazminat davası olarak vatandaşlar buralardan paralarını alabilir mi?

Yavilioğlu: Kanuna uygun, mevzuata uygun şekilde zamanında birileri para satmış, birileri para satın almış. Mesele 28 Şubat post modern darbesinin bir mevzuatı vardır, siz buna yasal değil diyemezsiniz. Vakıf, dernek, sendikaların mallarına el konulmuştu bunların tekrar iade edilmesi için bizim bir önerimiz oldu zaten, komisyonun önerisi oldu bu konuda haksız şekilde el konulan mal varlıklarının iadesinin sağlanması için.

Elif çakır: Batan bankalara değil, batmayan bankalara bakmak gerekiyor' demiştiniz bir söyleşinizde. Bu bankaların bir listesi varmı?

Yavilioğlu: Bizim elimizi kolumuzu bağlayan bu konuda iki şey var, biri ticaret sırrı, biri de devlet sırrı. Bu konulara yargının bakması lazım, bunların hepsi bizim için ticari sırdır bankalar bu konumda aracı olarak görev yapmıştır.

JİTEM, GLADİO ARAŞTIRILACAK MI?

Darbeleri Araştırma Komisyonu'nun ardından yine araştırma komisyonlarının kurulması gerekiyor, Sivas olayları, Malatya'da yaşanan katliam, kamuoyunun sıklıkla söylediği, JİTEM, Gladio, psikolojik harekat mesela bunlar hakkında tam net birşeyler ortada yok, bunlarında araştırılması gerekir' dedi.